Πέμπτη, 8 Απρίλη (1926) / από τις Μέρες Β', (1925-1931) του Γιώργου Σεφέρη

Πέμπτη, 8 Απρίλη

   Δεν ειναι η "λαϊκή" υποστήριξη που θεμελιώνει τους μεγάλους τεχνίτες. Όσο και να είναι αλήθεια πως κανένα μεγάλο πνεύμα δεν έμεινε (κατά κανόνα) άγνωστο στην εποχή του, άλλο τόσο είναι αλήθεια πως τις καινούριες μεγαλοφυΐες τις επέβαλαν λίγοι εκλεκτοί άνθρωποι.

   Στον τόπο μας έχουμε μπλέξει τα ζητήματα. Κυρίως γιατί, εδώ και κάμποσα χρόνια, ο τεχνίτης του λόγου είναι κι ένας αγωνιστής για τη δημοτική γλώσσα. Φυσικά, το γλωσσικό ζήτημα είναι ζήτημα λαϊκό (κοινωνικό). Πρέπει να ξυπνήσει ο λαός και να καταλάβει πως είναι μια από τις κυριότερες ελευθερίες του το να έχει δικαίωμα να μαθαίνει τη γλώσσα του στα σκολειά που συντηρούνται με τα χρήματά του. Αλλά αυτό είναι ζήτημα πολιτικής. Η τέχνη έχει άλλους σκοπούς και άλλα μέσα. Ο λαός δεν καταλαβαίνει και δεν μπορεί να κρίνει την τέχνη. Αυτό γίνεται και σε χώρες πολύ πιο πολιτισμένες από μας. Βέβαια, εκεί ο κύκλος των ανθρώπων που σχηματίζουν το πεδίο ενέργειας της λογοτεχνίας μπορεί να είναι πλατύτερος / δεν είναι ωστόσο "λαός". Και παραπέρα, ο λαός έχει τη δική του τέχνη, αυτή που λέμε λαογραφική. Τέχνη ατόφια και ανώνυμη. Η τέχνη αυτή μπορεί να βρίσκεται στην αρχή της προσωπικής παραγωγής / από εκεί ξεκινούμε. Όμως δεν μπορούμε να ξαναγυρίσουμε εκεί.

   Ο λαός είναι φυσικός. Ο τεχνίτης στο πρώτο κοίταγμα είναι αντιφυσικός. Ο λαός μιμείται. Το πρώτο άρθρο του πιστεύω του τεχνίτη είναι ν' αποφεύγει τη μίμηση όσο μπορεί. Τα έργα τέχνης που φτάνουν ως το λαό, φτάνουν χαλασμένα. Η τέχνη είναι για όλους τους ανθρώπους, ποτέ για τις μάζες. Τα χειροκροτήματα ενός μεγάλου λαϊκού αμφιθεάτρου δε θα αποδείξουν τίποτε, όσο κι αν είναι συγκινητικά. Διαφορά της πολιτικής από τη λογοτεχνία. 

   Είναι σωστό να έχει ο καθένας την ασφάλεια της ζωής του και μιας όσο το δυνατό καλύτερης ύπαρξης / είναι σωστό να μην τυραννιούνται οι εργάτες, είναι σωστό να μην προστατεύεται η τεμπελιά που ανθίζει μέσα στα μεγάλα πλούτη. Είναι σωστό κάθε άνθρωπος που δεν έχει στραβωθεί από τον εγωισμό να πασχίζει για την κατάργηση κάθε σκλαβιάς. Όμως όλα αυτά είναι ολωσδιόλου άσχετα με την καλλιτεχνική προσπάθεια. Κανένας τεχνίτης δεν είπε ποτέ: "λαέ του τόπου μου". (Αυτά τα λένε οι πολιτικοί.) Αλλά μόνο: "αναγνώστη μου" ή "ακροατή μου". 
                                                               
                                           (εκδόσεις "Ίκαρος", 1975)