...............................................................................
Το μη κοινό και η πανήγυρις
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ
Του Κώστα Γεωργουσόπουλου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ", Δευτέρα 18 Ιουλίου 2011
Στο θέατρο «Αθηνά», στο κέντρο της Αθήνας, παίζεται αυτό το καλοκαίρι η κωμωδία «Οι απελπισμένοι»
Πριν από λίγα χρόνια από ανάλογη εμπειρία είχα αναφερθεί στην ύπαρξη ενός μη κοινού που τροφοδοτεί το αγοραίο θέατρο και είναι όντως ένα άξιο να ερευνηθεί φαινόμενο από την κοινωνιολογία του θεάματος. Οταν αναφέρομαι σε μη κοινό εννοώ πως είναι μια αλλοπρόσαλλη σύναξη ανθρώπων που δεν έχουν καμιά σχέση με το παραδοσιακό εδώ και αιώνες κοινό του θεάτρου κάθε μορφωτικού επιπέδου, ταξικού, ιδεολογικού ή οικονομικού. Στην ιστορία του θεάτρου υπήρξαν, και στον τόπο μας υπάρχουν ακόμη, διάφορες κατηγορίες κοινού στις οποίες συνηθίζουν να υπακούουν και να εξυπηρετούν συγγραφείς, παραγωγοί και καλλιτέχνες της σκηνής. Υπάρχουν λαϊκά ακροατήρια ακαδημαϊκά, αστικά, νεανικά, περιθωριακά, ανδρικά ή γυναικεία, παιδικά. Υπάρχουν θεατές τρόφιμοι φυλακών, απεξαρτημένων ή εξαρτημένων από πάσης φύσεως ουσίες ατόμων, ψυχιατρικών ιδρυμάτων, ορφανοτροφείων, μεταναστών κ.λπ. Ολα αυτά τα σύνολα θεατρικού κοινού έχουν ένα κοινό γνώρισμα, αγαπούν, αναζητούν, διαπορούν για το θεατρικό φαινόμενο. Λίγο ή πολύ ενημερωμένοι εκκινούν από τον θαυμασμό ή τη μορφωτική πενία και ευελπιστούν ότι το θέατρο θα τους εφοδιάσει με γνώσεις, θα τους προικίσει με νέες εμπειρίες, θα τους λύσει προβλήματα ατομικά ή κοινωνικά, θα τους διασκεδάσει, ακόμη και θα τους προσφέρει φυγή, ξενοιασιά, χαλάρωση. Ολες αυτές οι ομάδες και κατηγορίες αποτελούν από την αρχαιότητα έως σήμερα την ευρεία έννοια του θεατρικού κοινού.
Τι είναι λοιπόν το μη κοινό; Μια απροσδιόριστη και σαφώς απροσδιόνυση μάζα που προσέρχεται στη θεατρική αίθουσα όπως συνωθείται στους δρόμους για να γιουχάρει ή να αποθεώσει επωνύμους, σε κηδείες τραγουδιστών ή σταρ, έξω από τους χώρους δεξιώσεων επ' ευκαιρία γάμων τηλεοπτικών τυπίσκων κ.λπ.
Ως επαγγελματίας θεατής παρακολούθησα τις προάλλες μια παράσταση στο θέατρο «Αθηνά» στο Κέντρο της Αθήνας. Το θέατρο αυτό είναι το μοναδικό μαζί με το «Δελφινάριο» που λειτουργεί εκτός φεστιβαλικών εκδηλώσεων στη μείζονα Αττική. Ηταν μια άκρως για τη συνήθη στις μέρες θεατρική κίνηση, αντιθεατρική μέρα: Πέμπτη. Με καύσωνα. Το θέατρο, πλατεία, εξώστης, διάδρομοι με σκαμνάκια, με πρόσθετες καρέκλες, υπερπλήρες. Σε άλλες περιπτώσεις θα χαιρόσουν για την προσέλευση τόσου κοινού και μάλιστα σε εποχή οικονομικής κρίσης, όταν περιοδεύοντες θίασοι πρωταγωνιστών και τραγουδιστών καριέρας αναβάλλουν παραστάσεις λόγω απουσίας κοινού, που τα φέρνει δύσκολα έχοντας να επιλέξει ανάμεσα στην επιβίωση και στην πολυτέλεια της θεατρικής τέρψης.
Αλλά πώς να χαρεί κανείς όταν διαπιστώνει πως το κοινό που συνέρρευσε εκείνο το βράδυ δεν ερχόταν να δει θέατρο, ούτε το ενδιέφερε το θέατρο. Ηταν ένα ραντεβού επί πληρωμή με τα γνωστά και μη εξαιρετέα πρόσωπα της τηλεοπτικής χαβούζας.
Σπεύδω εδώ να σημειώσω πως σέβομαι απόλυτα το δικαίωμα στο μεροκάματο των ηθοποιών που αισθάνονται και τυχεροί που έχουν δουλειά και για την οποία δεν έχουν ούτε τη αισθητική ούτε την ιδεολογική ευθύνη.
Αλλά αν είναι έντιμοι με το επάγγελμά τους (για τη συνείδησή τους δεν έχω κανένα δικαίωμα ελέγχου) δεν θα πρέπει να αισθάνονται υπερήφανοι που γίνονται βορά ενός αδηφάγου τέρατος που για να κορεστεί ζητεί να καταναλώσει ωμή σάρκα και να κατακρεουργήσει κατασκευασμένα σφάγια.
Αυτός λοιπόν ο εσμός (κατά εβδομήντα τοις εκατό γυναίκες και ο μέσος όρος ηλικίας τα σαράντα χρόνια) κατά τη διάρκεια της παράστασης τρώει και πίνει όπως στο καθιστικό του σπιτιού του βλέποντας τηλεόραση, συνομιλεί με πρόσωπα στο κινητό και σε κάθε εμφάνιση τηλεοπτικού αστέρα στη σκηνή σηκώνεται όρθιο και το υποδέχεται με «ουάου» και επικλήσεις ονομαστικές: «Γεια σου», «Σ' αγαπώ», Ηρθα για σένα» κ.λπ. Ετυχε στο διάλειμμα να ανακαλύψουν εντός της αιθούσης παρουσιάστρια απογευματινής εκπομπής η οποία ομολογώ πως προσπαθούσε να περάσει απαρατήρητη. Επί είκοσι λεπτά την υποχρέωσαν, αφού σήκωναν τον παρακαθήμενό της κόσμο, να φωτογραφηθεί με κοριτσάκια οκτώ ετών,* δεσποινίδες και ώριμες κυρίες. Ενας πατέρας μάλιστα την πλησίασε με τη σύζυγο και τις δύο κόρες του για να της πει πως δεν κάθεται μετά τη δουλειά στο τραπέζι αν πρώτα δεν τελειώσει η εκπομπή. Η κυρία σαφώς ντρεπόταν αλλά ψέλλιζε «ευχαριστώ».
Μα θα μου πείτε γιατί είχε έρθει αυτό το μπουλούκι και τι ήθελε να δει. Ο συγγραφέας κ. Βάλαρης, θεατρικά πρωτόλειος, δεν ήταν σαφώς το δόλωμα. Οι ηθοποιοί; Ναι, οι περισσότεροι με μικρή ή μεγάλη θεατρική καριέρα. Αλλά είμαι βέβαιος πως κανένας στην αίθουσα δεν είχε αναμνήσεις από παλαιότερες θεατρικές εμφανίσεις τής κ. Τσάφου, της κ. Παλληκαράκη, του κ. Τάσου Γιαννόπουλου, της κ. Μαρίας Ανδρούτσου, του κ. Μάνου Πίντζη, της κ. Καρακάση, της κ. Οικονομάκου. Σαφώς τούς είχε όμως σταμπάρει στις τηλεοπτικές τους εμφανίσεις. Η κ. Οικονομάκου μάλιστα όταν βγήκε στη σκηνή, επειδή θα φοβήθηκε πως δεν θα την αναγνώριζαν έβγαλε από την τσάντα της την περούκα που φοράει στο σίριαλ «Η ζωή μιας άλλης» και άμα τη αποκαλύψει η στάνη εβέλαξε.
Ανεμομαζώματα και διαβολοσκορπίσματα
(της ίδιας κριτικής μέρος 2ον)
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ", Monday 18 July 2011
Τιμώ το κοινό μου και δεν θα αναφερθώ σε στοιχεία του κειμένου που εκστομείται στη σκηνή. Προσωπικά άπειρος τελείως σίριαλ, πρωινάδικων, ριάλιτι, idols και τα ρέστα έπηξα με ονομαστικές αναφορές σε καθημερινά ανεμομαζώματα και διαβολοσκορπίσματα του τηλεοπτικού βόθρου. Εμεινα όμως άναυδος όταν στο πρώτο μέρος φαλλοκράτης «ήρωας» καυχώμενος για την ερωτική του εργαλειοθήκη αναφέρεται σε ερωτικές συνευρέσεις με πέντε τουλάχιστον επώνυμες κυρίες του θεάτρου.
Για να ισορροπήσει το πράγμα στο δεύτερο μέρος εξομολογείται πως είναι καπόνι, άρα εψεύδετο, αλλά επιλέγει πως θα αναπλήρωνε την αναπηρία του και θα έκανε θραύση αν είχε λεφτά και σπορ αυτοκίνητο. Ελπίζω οι κυρίες που εκτίθενται τόσο βάναυσα να αντιδράσουν. Ιδωμεν. Το μη κοινό αυτής της πανηγύρεως σαφώς είχε τσιμπήσει σε μια τηλεοπτική τσιπούρα που ονομάζεται Νίκος Μουτσινάς. Δεν είναι ούτε άμοιρος ταλέντου ούτε προκλητικός. Εξαργυρώνει πάντως την τηλεοπτική του περσόνα. Χωρίς αυτό το δόλωμα θα ήταν άνεργος ή μέλος ομάδας κατά Ψυρή μεριά φερέλπιδων θεατρικών ομάδων. Πιθανόν γνωρίζει, αλλιώς θα ήταν αφελής, πως είναι μιας χρήσεως. Και προσπαθεί να ξεζουμίσει το κοινό που τον καταναλώνει μέχρι να ανακαλύψει άλλο ψάρι φρεσκότερο. Γνωρίζω τουλάχιστον είκοσι πρώην σταρ που κατέληξαν στην αυτοκτονία, στα ψυχιατρεία και στα πτωχοκομεία.
Φεύγοντας από αυτό το θεατρικό ακοινώνητο με κυρίεψε ένας τρόμος όταν σκέφτηκα πως αυτός ο πολτός που αυτοϊκανοποιείτο ψηφίζει!! Και είναι απόφοιτος λυκείου!!
.................................................................................
*Σχολιάζει η Θάλεια Προβίδου: Πολλές φορές έχω βρεθεί έξω από δημοτικά σχολεία και στην Αθήνα και στο Ναύπλιο και σε σχολεία χωριών και κωμοπόλεων εν ώρα διαλείμματος και έχω δει κοριτσόπουλα 6, 7, 8 κοκ ετών να περνάνε τον ελεύθερο χρόνο τους προβάροντας χορευτικά νούμερα είτε από την "Πάτι", είτε από το "Dancing with the stars", είτε από τα τραγούδια της Γιουροβίζιον (η αρχή έγινε με το βραβευμένο τραγούδι της Παπαρίζου το 2004), ή των ριαλιτοπαιχνιδιών. Αυτά "ζηλεύουν" και τα προβάρουν στις αυλές των σχολειών τους, μ' αυτά εκστασιάζονται όταν τα βλέπουν να ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια τους.
Και αναρωτιέμαι ακόμη και σήμερα, γιατί η συνήθεια συνεχίζεται, μα ολόκληρο εκπαιδευτικό σύστημα, το υπουργείο που χαράζει εκπαιδευτική πολιτική (υποτίθεται και πολιτική Π α ι δ ε ί α ς, δηλαδή όχι μόνο σύστημα εμπέδωσης γνώσεων και πληροφοριών), δάσκαλοι, παιδαγωγοί, οι σύλλογοί τους, οι παρατάξεις, δηλ. τα κόμματα που βρίσκονται από πίσω τους, δεν έχουν καμιά εναλλακτική και ελκυστική πρόταση διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου, καμιά άλλη πρόταση πολιτισμού δεν μπορεί να γίνει στα βλαστάρια μας; Κι αν δεν μπορούμε να ψελλίσουμε κάτι διαφορετικό από το τηλεοπτικό σκουπιδαριό που σήμερα ενστερνίζονται, γιατί οι αυριανές επιλογές τους, αισθητικές, κοινωνικές, πολιτικές, ατομικές και συλλογικές - επιλογές ζωής, δηλαδή - να μείνουν ανεπηρέαστες από όλη αυτή την κακογουστιά; Δάσκαλοι, γρηγορείτε!
.................................................................................
*Σχολιάζει η Θάλεια Προβίδου: Πολλές φορές έχω βρεθεί έξω από δημοτικά σχολεία και στην Αθήνα και στο Ναύπλιο και σε σχολεία χωριών και κωμοπόλεων εν ώρα διαλείμματος και έχω δει κοριτσόπουλα 6, 7, 8 κοκ ετών να περνάνε τον ελεύθερο χρόνο τους προβάροντας χορευτικά νούμερα είτε από την "Πάτι", είτε από το "Dancing with the stars", είτε από τα τραγούδια της Γιουροβίζιον (η αρχή έγινε με το βραβευμένο τραγούδι της Παπαρίζου το 2004), ή των ριαλιτοπαιχνιδιών. Αυτά "ζηλεύουν" και τα προβάρουν στις αυλές των σχολειών τους, μ' αυτά εκστασιάζονται όταν τα βλέπουν να ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια τους.
Και αναρωτιέμαι ακόμη και σήμερα, γιατί η συνήθεια συνεχίζεται, μα ολόκληρο εκπαιδευτικό σύστημα, το υπουργείο που χαράζει εκπαιδευτική πολιτική (υποτίθεται και πολιτική Π α ι δ ε ί α ς, δηλαδή όχι μόνο σύστημα εμπέδωσης γνώσεων και πληροφοριών), δάσκαλοι, παιδαγωγοί, οι σύλλογοί τους, οι παρατάξεις, δηλ. τα κόμματα που βρίσκονται από πίσω τους, δεν έχουν καμιά εναλλακτική και ελκυστική πρόταση διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου, καμιά άλλη πρόταση πολιτισμού δεν μπορεί να γίνει στα βλαστάρια μας; Κι αν δεν μπορούμε να ψελλίσουμε κάτι διαφορετικό από το τηλεοπτικό σκουπιδαριό που σήμερα ενστερνίζονται, γιατί οι αυριανές επιλογές τους, αισθητικές, κοινωνικές, πολιτικές, ατομικές και συλλογικές - επιλογές ζωής, δηλαδή - να μείνουν ανεπηρέαστες από όλη αυτή την κακογουστιά; Δάσκαλοι, γρηγορείτε!
Θάλεια Προβίδου
18 προς 19/7/2011 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου