..................................................................................
Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 25 Ιουλίου 2011
«Επιστροφή στα κεκτημένα»
«Μήδεια»: Απλό Θέατρο Αρχαίο Θέατρο - Επίδαυρος
Ενα Σαββατοκύριακο αρκούσε για να επιστρέψει η Επίδαυρος στο μύθο της. Για να επιβεβαιωθεί η υπόθεση που θέλει το αρχαίο θέατρο να δονείται σε στενό φάσμα συχνοτήτων και το κοινό να ζητάει από την παράσταση την επιβεβαίωση των προσδοκιών του.
Οι μικροί Γιώργος και Κωνσταντίνος Κοσμίδης στην αγκαλιά
του θεατρικού «πατέρα» τους «Ιάσονα», Χρήστου Λούλη.
Με κριτήριο την προσέλευση και την ανταπόκριση του κόσμου, ο Αντώνης Αντύπας έδωσε με τη δική του αφαιρετική εκδοχή της «Μήδειας» απάντηση στα όποια σενάρια κρίσης υποτίθεται ότι διατρέχουν φέτος το φεστιβάλ της Αργολίδας. Επτά χιλιάδες την Παρασκευή και άνω των 9.000 το Σάββατο συνέρρευσαν να δουν το θαυμαστό τέρας του Ευριπίδη, τη σπουδαία Αμαλία Μουτούση και, τελικά, το ίδιο το αρχαίο δράμα να αντανακλά το σκοτεινό φως του στη σύγχρονη ευαισθησία.
Μεγάλη επιτυχία, το δίχως άλλο. Δεν συμμερίζομαι ωστόσο το γενικό ενθουσιασμό. Χαίρομαι ασφαλώς με την ευόδωση της προσπάθειας και αναγνωρίζω τις αρετές της. Δεν μπορώ όμως να παραβλέψω το ότι μέρος της διδασκαλίας στηρίζεται εν πολλοίς σε μια γνωστή και δοκιμασμένη φόρμα, σε μια προσέγγιση που θα μπορούσαμε να έχουμε δει πριν από πέντε, δέκα ή και δεκαπέντε ακόμη χρόνια. Από πολλές απόψεις πρόκειται για πανηγυρική επιστροφή στα κεκτημένα. Με το μεγάλο βέβαια ατού της σύγχρονης μετάφρασης του Ευριπίδη από τον Γιώργο Χειμωνά.
Από εκεί και πέρα δεν απουσιάζουν από την πρόταση του σκηνοθέτη στοιχεία καινοτομίας, αν και όχι πάντα απολύτως σαφή. Υπάρχει, για παράδειγμα, μια σκέψη τοποθέτησης του έργου στην κλίμακα του πένθους και στο πλαίσιο του θεάτρου εν θεάτρω. Γυναίκες και άνδρες, προσκυνητές που έχουν χάσει τα παιδιά τους, επιτελούν σαν μια τελετή μνήμης και εξαγνισμού το δράμα της Μήδειας. Θα ήταν πράγματι ωραία αν η ιδέα είχε δουλευτεί περισσότερο ώστε να μεταφέρει στην παράσταση κάτι από την τεχνική του εγκιβωτισμένου θεάτρου. Στην πράξη η αρχική ιδέα δεν γίνεται αντιληπτή - πώς μπορούν να την κατανοήσουν όσοι δεν την έχουν πληροφορηθεί μέσω του Τύπου; Και μετά την υποβλητική είσοδο του θιάσου στην Ορχήστρα και τον τελετουργικό εξαγνισμό του, ξεχνιέται στην άκρη (ή μάλλον περιμετρικά) της Ορχήστρας σαν περιτύλιγμα από σοκολατάκι.
Πιο ενδιαφέρουσα βρίσκω μια άλλη πρόταση του σκηνοθέτη που διαπερνά την παράσταση και γίνεται η πνευματική ηχώ της. Εκφράζεται μέσα από το δίπολο του άσπρου-μαύρου στα ρούχα της βασίλισσας, των ηθοποιών, του Χορού και των παιδιών. Η ιδέα δεν είναι πρωτότυπη, παραμένει ωστόσο λυτρωτική για εμάς: πίσω από το σκοτεινό, γεμάτο θλίψη, ψέμα και φθορά, κόσμο των ανθρώπων περιμένει η λύτρωση ενός άλλου κόσμου, στον οποίο αναφέρεται η βασίλισσα. Ο χαμός των παιδιών σημαίνει τη μετάβαση στον κόσμο του μύθου και της αιώνιας μνήμης. Θρηνούμε το φθαρτό σώμα και δοξολογούμε την αιώνια αφθαρσία.
Εντυπωσιακή Μουτούση
Η Μήδεια διανύει με την Αμαλία Μουτούση μια μεγάλη διαδρομή. Είναι ασφαλώς εντυπωσιακή η εμφάνισή της στην Ορχήστρα μετά τους παρασκηνιακούς ολολυγμούς της. Αυτή είναι λοιπόν η βάρβαρη μάγισσα, η πάντα δοσμένη στο έγκλημα και τον έρωτα; Η μορφή, η παρουσία, το ήθος, η ίδια η γλώσσα της θα μπορούσαν να ανήκουν σε όποια σχεδόν άλλη μορφή του αρχαίου δράματος από την Αντιγόνη μέχρι τη Δηιάνειρα. Πρόκειται μήπως για παγίδα, για τέχνασμα συγκάλυψης της αληθινής φύσης της; Κάθε άλλο. Η Μουτούση προσέρχεται στο δράμα χωρίς καμιά «εξωτική» διόγκωση της Μήδειας. Ξεκινά με το κέλυφος της καθημερινής γυναίκας για να διανύσει το δρόμο μέχρι την άκρη, μέχρι να ακουστούν από το στόμα της στοργικής μητέρας και της ερωτικά αφοσιωμένης γυναίκας τα τρομερά λόγια του φόνου, και μάλιστα όχι σαν κάτι το φυσικό αλλά σαν κάτι αναμενόμενο.
Σκηνική απομόνωση
Το αληθινό επίτευγμα όμως βρίσκεται αλλού: ανεβασμένη η ηθοποιός στο αναβατόριο, πριν από την ανάληψη της Μήδειας στο χώρο εκτός του ανθρώπινου μέτρου, μπορεί ακόμα να δίνει στη μορφή της μια αμφίσημη αίσθηση. Οσο απωθητική κι αν είναι η Μήδεια, άλλο τόσο παραμένει σεβαστή σαν μάρτυρας του ανθρώπινου έρωτα.
Μόνη παρατήρηση για την ηθοποιό, η συχνή επί σκηνής απομόνωσή της. Να δεχτούμε πως αποτελεί σκηνική οδηγία να κλείνεται η Μήδεια στον εαυτό της. Η ηθοποιός όμως που την υποδύεται οφείλει να απευθύνεται κάπου, στο κοινό, στο συνομιλητή της. Αλλιώς εγκλωβίζει την ενέργειά της σε ένα θολό βλέμμα και αντικαθιστά το συναίσθημα με τη διάνοια.
Αξιοι συνοδοιπόροι της Μουτούση οι άνδρες ηθοποιοί της παράστασης, ο Αρης Λεμπεσόπουλος (Κρέων), ο Γιάννης Νταλιάνης (Αιγέας) και ο Δημήτρης Ημελλος (Αγγελος). Ο Χρήστος Λούλης είναι πια ώριμος ηθοποιός. Εχει αναπτύξει την τεχνική του στο βαθμό να παίζει με τα γυρίσματα και τις πτυχές όχι μόνο με τις κεντρικές κατευθύνσεις του ρόλου. Ο Ιάσονάς του διαθέτει και μια... πιντερική υφή. Δεν κοροϊδεύει, ούτε εξαπατά. Εχει το δικό του κόσμο, τα δικά του επιχειρήματα, τη δική του μνήμη.
Ο Χορός, όμως, μου φαίνεται πως έπεσε υπηρετώντας τον κεντρικό ρόλο. Μπορεί να οφείλεται σε αυτόν η σεμνή αίσθηση της παράστασης και το ωραίο κλείσιμο, με το άσμα της πένθιμης κουστωδίας. Κατά μέρη όμως υπήρξε κατατονικός και άνευρος, πράγμα στο οποίο πιστεύω συνέβαλε και η υποβλητική αλλά κάπως χλομή μουσική της Ελένης Καραΐνδρου.
Το αναθηματικό γλυπτό της Αργούς από τον Γιώργο Πάτσα επιβάλλεται σαν τόπος λατρείας και μνήμης.
* Στο κοινό ήταν μεταξύ άλλων οι Θόδωρος Αγγελόπουλος, Διονύσης Φωτόπουλος, Λυδία Κονιόρδου, Νίκος Κουρής κ.ά.
Την κριτική του κ.Ιωαννίδη αντέγραψε η Μελπομένη Προβοπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου