["Υποκλίθηκαν" στον Ριχάρδο τον Γ'] της Μαρίας Κατσουνάκη ("Καθημερινή", 31/7/2011)

«Υποκλίθηκαν» στον Ριχάρδο Γ΄

 

Μαγική βραδιά στην Επίδαυρο, με τη λάμψη του Σπέισι

Ο Κέβιν Σπέισι, ως Ριχάρδος Γ΄ κατέκτησε τους θεατές που είχαν κατακλύσει το θέατρο της Επιδαύρου.

Το σκηνικό εκτόπισμα του Κέβιν Σπέισι και το υποκριτικό του μέγεθος, συγκλόνισαν τους θεατές στο θέατρο της Επιδαύρου, αφήνοντας σε όλους την αίσθηση του αλησμόνητου. Την Παρασκευή το βράδυ, στην πρώτη από τις τρεις παραστάσεις του «Ριχάρδου Γ΄» του Σαίξπηρ, σε σκηνοθεσία Σαμ Μέντες, 9.000 άτομα παρακολούθησαν την τρίωρη αμερικανοβρετανική παραγωγή που θα μείνει στην ιστορία των Επιδαυρίων ως μια από τις καλύτερες στιγμές, και αυτό αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στον πρωταγωνιστή. Ο Κέβιν Σπέισι, έδωσε στον «πανούργο, δόλιο και ύπουλο» ήρωα, τη δική του σφραγίδα, με συνδυασμό χιούμορ και αυτοσαρκασμού. Τα σύγχρονα στοιχεία και η γρήγορη, κινηματογραφική ροή, απέδωσαν στο σαιξπηρικό κείμενο τη δυναμική που του αναλογεί. Μετά το αποθεωτικό χειροκρότημα, σε ώρα χαλαρή, ο Σπέισι εξομολογήθηκε για την εμπειρία του από το θέατρο, χαρούμενος σαν παιδί: «Στην αρχή τρομοκρατείσαι, μετά σε συνεπαίρνει...»

 ..................................................................................

«Υποκλίθηκαν» στον Ριχάρδο Γ΄

Της Μαριας Kατσουνακη

Το βρετανικό τελετουργικό της ακρίβειας στην ώρα έναρξης της παράστασης παραβιάστηκε κατά 20 λεπτά, προσθέτοντας αδημονία στους 9.000 θεατές που είχαν κατακλύσει το θέατρο της Επιδαύρου, προχθές το βράδυ, για την πρώτη από τις τρεις παραστάσεις του «Ριχάρδου Γ΄» του Σαίξπηρ με πρωταγωνιστή τον Κέβιν Σπέισι. Η τρίωρη αμερικανοβρετανική παραγωγή του Bridge Project σε σκηνοθεσία Σαμ Μέντες θα μείνει στην ιστορία των Επιδαυρίων ως μια από τις καλύτερες στιγμές.. Οχι μόνο γιατί στο τέλος, όρθιο το θέατρο αποθέωσε τον πρωταγωνιστή και όλους τους συντελεστές –ο Σαμ Μέντες δεν εμφανίστηκε στην ορχήστρα να υποκλιθεί– αλλά γιατί το σκηνικό εκτόπισμα του Σπέισι και το υποκριτικό του μέγεθος άφησαν στη βραδιά το αποτύπωμα του αλησμόνητου. «Αν φωτογραφήσετε μπορεί να σταματήσει η παράσταση. Η ευθύνη θα είναι δική σας», προειδοποίησαν οι αρμόδιοι του Φεστιβάλ, λίγο πριν σβήσουν τα φώτα και ο «παραμορφωμένος, ατελής, σακατεμένος κι άχαρος» Ριχάρδος Γ΄ πάρει τη θέση του στο κέντρο της ορχήστρας. Η οδηγία βρήκε αναπάντεχη ανταπόκριση παρά την ασφυκτική πληρότητα του θεάτρου. Το συνήθως απείθαρχο κοινό έδειξε πλήρη κατανόηση και σεβασμό.

Από τις πρώτες στιγμές ο Κέβιν Σπέισι έδωσε στον «πανούργο, δόλιο και ύπουλο» αυτό δαίμονα, τη δική του ερμηνευτική σφραγίδα. Η λαγνεία για εξουσία, η απώθηση για τον ίδιο του τον εαυτό, συνδυάστηκαν με χιούμορ, παιγνιώδη διάθεση και αυτοσαρκασμό. Ομως η παρουσία του, παρά τη χαλαρότητα και οικειότητα που εξέπεμπε, είχε ταυτόχρονα κάτι επεξεργασμένα απειλητικό. Δολοπλοκίες και φόνοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον έως ότου ο Ριχάρδος Γ΄ κατακτήσει τον θρόνο. Η εμφάνισή του με τη διογκωμένη καμπούρα και το στραμμένο προς τα μέσα, εγκλωβισμένο σε νάρθηκα, αριστερό πόδι, είχε κάτι γκροτέσκο και την ίδια στιγμή υποβλητικό. Το σκηνικό προσαρμόστηκε στην Επίδαυρο με ελάχιστες αλλαγές σε σχέση με εκείνο του λονδρέζικου Old Vic. Η ίδια αίθουσα στο χρώμα του πάγου (πολύ ανοιχτό γκρι), με 14 πόρτες στο βάθος (16 στο Λονδίνο) οι οποίες χρησίμευαν για τις εισόδους και εξόδους των προσώπων του έργου. Οι φωτισμοί που πρόβαλαν κάθε φορά από τα πίσω «δωμάτια», ατμοσφαιρικοί, δημιουργούσαν μια διαφορετική εικαστική ενότητα. Κάποιες στιγμές η δράση απλώθηκε στο κοίλο και στις σκάλες, σοφά και με οικονομία, ούτως ώστε να μην διαχυθεί. Η σκηνοθεσία του Μέντες, ούτως η άλλως, ήταν οργανωμένη για κλειστό χώρο. Τα σκηνικά ελάχιστα, μια καρέκλα, ένα κρεβάτι, ένας καναπές ή ένα επίμηκες τραπέζι, μια μεγάλη βιντεοθόνη στο βάθος, πάνω στον τοίχο της αίθουσας. Η παράσταση έχει στοιχεία από τον βωβό κινηματογράφο, καθώς οι σκηνές προαναγγέλλονται με τίτλους: Λαίδη Αννα, Βασιλιάς Εδουάρδος, Οι πολίτες, Το Συμβούλιο κ.ο.κ. Τα σύγχρονα στοιχεία (η στρατιωτική στολή του Ριχάρδου, αναφορά σε δικτάτορες όπως ο Καντάφι ή ο Μουμπάρακ, πολίτες σα φιγούρες του Μαγκρίτ με κοστούμι και καπέλο, πληροφορούνται από εφημερίδες τον θάνατο του Εδουάρδου) και γρήγορη, διαρκής, κινηματογραφική ροή, αποδίδουν ένα σαιξπηρικό κείμενο «καθαρό», ευθύβολο, με την ένταση, τη δυναμική και την ποίηση που του αναλογεί.

Λίγες οι στιγμές της κόπωσης, πολλές εκείνες που επιβεβαιώνουν τη θαυμαστή συνεργασία θιάσου - σκηνοθέτη: η στέψη με τηλεδιάσκεψη, η σκηνή της στέψης με τον Ριχάρδο να περπατάει από το κοίλο προς την ορχήστρα σέρνοντας το ανάπηρο πόδι στον ρυθμό των τυμπάνων, τα φαντάσματα των δολοφονημένων θυμάτων του που «επισκέπτονται» τον Ριχάρδο λίγο πριν από τη μεγάλη μάχη, συνδαιτυμόνες σε ένα μη γεύμα… Το φινάλε φέρνει και την αποθέωση: στη σκηνή της μάχης ο Ριχάρδος πληγωμένος θανάσιμα δίνει το «βασίλειό του για ένα άλογο», ενώ στη συνέχεια το νεκρό σώμα του κρέμεται ανάποδα, πάνω από έδαφος, σα σφάγιο, ενώ ο Ρίτσμοντ ανακοινώνει «πέθανε ο αιμοβόρος σκύλος». Οσες ενστάσεις και αν είχε το κοινό στην έξοδο, (παρά τον όγκο του κόσμου όλα κύλησαν ήρεμα, χωρίς προβλήματα), υπήρχε ένα αδιαμφισβήτητο σημείο στο οποίο όλοι συνέκλιναν: η παρουσία του Σπέισι. Ενός ηθοποιού - σταρ, αλλά όχι βεντέτας. Στον «Λεωνίδα», στο Λυγουριό, συζητούσαν πόσο προσηνής είναι, πόσο ισότιμη η σχέση του με τους υπόλοιπους συντελεστές –φάνηκε εξάλλου και από την υπόκλιση στο τέλος– πόσο ευγνώμων ένιωθε για την ανταπόδοση του κόσμου. Οταν τον συναντήσαμε στο Λονδίνο (βλ. «Κ» 17/07) και τον ρωτήσαμε πώς θα προσαρμοστεί μια παράσταση «δωματίου» στον ανοιχτό χώρο (προσαρμόστηκε όπως διαπιστώσαμε χωρίς απώλειες, αφού είχε προηγηθεί σχολαστική μελέτη από την παραγωγή), απάντησε ότι το θέμα δεν είναι δικό του αλλά του Σαμ (Μέντες). Την Επίδαυρο την είχε επισκεφθεί, αλλά δεν είχε σταθεί ποτέ στη σκηνή της. «Είναι ένα πολύ όμορφο θέατρο και εκπέμπει ηλεκτρισμό. Θα ανακαλύψω πώς είναι όταν θα παίζω, με το κοινό απέναντί μου. Είναι εντελώς διαφορετικό άδειο. Ολα αλλάζουν με την παρουσία των θεατών», είχε πει. Προχθές, μετά την πρεμιέρα, έτρωγε στην Παλιά Επίδαυρο, μακριά από κοσμικότητες, παρέα από τον θίασο και τον διευθυντή του Φεστιβάλ Γιώργο Λούκο. Του μετέφερε την εμπειρία του από το θέατρο: «Στην αρχή τρομοκρατείσαι, μετά σε συνεπαίρνει...». Εδειχνε ευτυχισμένος σαν παιδί.