............................................................
της Μαριάννας Τζιαντζή
Συχνά λέμε ότι το μέτρο του πολιτισμού μιας κοινωνίας είναι η έγνοια που δείχνει η πολιτεία για τους πιο ανυπεράσπιστους: για τα παιδιά, τους γέροντες, τους ανθρώπους με αναπηρία. Ενα άλλο μέτρο, λιγότερο αυτονόητο, είναι ο σεβασμός που δείχνει η πολιτεία στους καλλιτέχνες.
Επισήμως, σεβόμαστε την τέχνη, συχνά τη γράφουμε με «ταυ» κεφαλαίο, όμως οι καλλιτέχνες συνήθως γράφονται με «κάπα» μικρό, πεζό, πεζότατο. Δεν εννοώ τους επώνυμους, τους καταξιωμένους, αλλά τους χιλιάδες εργαζόμενους στη βιομηχανία ή τη βιοτεχνία του θεάματος και της (ιδιωτικής) καλλιτεχνικής παιδείας. Αβυσσος χωρίζει τα «λαμπερά» πρόσωπα στα εξώφυλλα των περιοδικών και στα τηλεοπτικά στούντιο από τους άγνωστους στρατιώτες της τέχνης, τους ηθοποιούς, τους μουσικούς, τους εικαστικούς.
Σύνταξη; Τι είναι αυτό; Πολλοί μουσικοί σε νυχτερινά κέντρα συγκεντρώνουν ένσημα για 12 ημέρες τον μήνα και ας εργάζονται τις 25, ενώ οι καθηγητές των ωδείων προσλαμβάνονται κάθε φθινόπωρο και απολύονται κάθε καλοκαίρι. Μια ζωή συμβασιούχοι, μια ζωή στον αέρα. Οι δάσκαλοι αυτοί πληρώνονται με το «κεφάλι», ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών, και συχνά αυτό μεταφράζεται σε αμοιβή 7 ευρώ την ώρα (διδακτική ώρα των 60 λεπτών). Και μιλάμε για ανθρώπους με προϋπηρεσία πάμπολλα χρόνια σπουδών. Χιλιάδες ηθοποιοί κυνηγούν τη δουλειά με το τουφέκι, σήμερα σε κάποιο θέατρο της Αθήνας, αύριο σε κάποιο ΔΗΠΕΘΕ στην άλλη άκρη της Ελλάδας, μεθαύριο σε κάποιο φεστιβάλ και, ενδιάμεσα, ατέλειωτες εβδομάδες ή και μήνες στην ανεργία, στο τίποτα. Πολλοί ηθοποιοί του θεάτρου, «τυχεροί» αυτοί, μετά την παράσταση δεν έχουν χρήματα όχι για ταξί ή για βενζίνη στο μηχανάκι, αλλά ούτε για το εισιτήριο του μετρό ή του νυχτερινού λεωφορείου. Σε κάποια θέατρα οι ηθοποιοί αναγκάζονται να αγοράσουν, συνήθως με πιστωτική κάρτα, οι ίδιοι τα κοστούμια τους...
Καλλιτεχνία θέλατε, καλά να πάθετε, θα μπορούσε να πει κανείς. Η τέχνη είναι συνώνυμη του ρίσκου, απαιτεί θυσίες. Υποτίθεται ότι οι καλλιτέχνες είναι ιδιόρρυθμοι, εκκεντρικοί, ότι επιλέγουν την αβεβαιότητα της δημιουργίας από τη σιγουριά του Δημοσίου. Μόνον που εδώ δεν πρόκειται για τη μυθοποιημένη μποέμικη ζωή, αλλά για την ίδια την επιβίωση. Αλλο ρίσκο και άλλο εξαθλίωση. Και οι καλλιτέχνες έχουν την κακιά συνήθεια να αρρωσταίνουν, να αποκτούν παιδιά και οικογένεια, να γερνούν.
Φταίει η υπερπροσφορά, φταίει η κρίση στη νύχτα και στο θέατρο; Σίγουρα όμως φταίει και η ανυπαρξία δημόσιας μέριμνας και καλλιτεχνικής παιδείας. Μικρή χώρα η Ελλάδα, μικρή η αγορά της, μικρός και ο σεβασμός για εκείνους που δεν έγιναν πρωταγωνιστές. «Βαρύ πυροβολικό» της χώρας χαρακτηρίζεται ο πολιτισμός της, όμως τα πυροβόλα τα σέρνουν αναλώσιμα ψοφάλογα.
Να γίνουν όλοι οι καλλιτέχνες κρατικοδίαιτοι και η τέχνη επιδοτούμενη; «Δεν τις ευχαριστιέμαι τις πληρωμένες παραστάσεις», έλεγε ένας περίφημος καλλιτέχνης του Θεάτρου Σκιών, ο Ορέστης, αφού ο «θεατής που μπαίνει τζάμπα δεν έχει απαιτήσεις κι έτσι έρχεται ο καλλιτεχνικός θάνατος του καραγκιοζοπαίχτη, που δεν ανησυχεί για το παίξιμό του, δεν προσπαθεί να γίνεται καλύτερος». Τι συμβαίνει όμως όταν, πολύ πριν από τον καλλιτεχνικό ή τον βιολογικό θάνατο, συντελείται ο αργός θάνατος της αξιοπρέπειας και της ελπίδας;
............................................................
* Σχόλιο δικό μου: Άρα πολύ πριν την κρίση. Τώρα τα πράγματα είναι (και θα γίνουν) πολύ χειρότερα. Είναι έτσι, όπως τα υπογραμμίζει η "συνάδελφος" Μάνια Παπαδημητρίου, υποψήφια βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ:
Με τον ΣΥΡΙΖΑ για το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια (απόσπασμα)
εφημ. "Η ΑΥΓΗ", 30/4/2012
Στον χώρο του πολιτισμού η επίπτωση της πολιτικής του Μνημονίου
υπήρξε μία και μοναδική: μειώσεις όλων των κονδυλίων για την τέχνη και
τον πολιτισμό. Και η μετατροπή μιας μεγάλης μερίδας των ηθοποιών και των
καλλιτεχνών γενικότερα του χώρου του θεάτρου και του κινηματογράφου από
επαγγελματίες σε επαίτες. Συγκεκριμένα θα σας αναφέρω μία εμβληματική
φράση που ακούστηκε από ηθοποιό του Εθνικού μετά τις πρώτες μειώσεις του
μισθού: "Δεν ξέρω αν μ' αυτά τα χρήματα με συμφέρει να παίρνω το
λεωφορείο και να κατεβαίνω στο θέατρο. Μάλλον με συμφέρει να μη δουλεύω
καθόλου". Αυτό μετά τις πρώτες μειώσεις, γιατί μετά τις επόμενες και τις
μεθεπόμενες δεν ξαναμίλησε κανείς, γιατί δεν είχε πια κανένα νόημα.
Τα δελτία παροχής υπηρεσιών των ηθοποιών, που είχαν παρακράτηση 20%
συν 16% ΙΚΑ, τώρα έχουν και 13% ΦΠΑ, πράγμα που σημαίνει ότι, αφενός,
πληρώνεις 4 φορές τον χρόνο λογιστή (εκεί που πληρώναμε μία) και,
αφετέρου, για να πάρεις στα χέρια σου 300 ευρώ καθαρά, πρέπει ο
εργοδότης να σου δώσει περίπου 450 ευρώ, πράγμα που κανείς δεν θέλει να
κάνει. Κι αυτό ενώ προηγουμένως το ίδιο το κράτος μας είχε υποχρεώσει να
βγάλουμε μπλοκάκια υπαγόμενοι σε ειδικό καθεστώς, αφού η δική μας
εργασία, ακόμα κι όταν παρέχεται με μπλοκάκι, είναι εξαρτημένη
και όχι ελεύθερο επάγγελμα. Δεν ξέρω αν είναι το Μνημόνιο ή η αναλγησία
των δικών μας πολιτικών και γραφειοκρατών που εξαθλιώνουν έτσι το
επάγγελμα του ηθοποιού, πάντως αυτή είναι η πραγματικότητά μας.
Οι πολιτικές εκλογές δεν αφορούν ξεχωριστά τον πολιτισμό. Ο
πολιτισμός είναι πολυτέλεια. Μια απαραίτητη πολυτέλεια, αλλά πολυτέλεια.
Δεν προσέρχομαι στον ΣΥΡΙΖΑ* ως καλλιτέχνης. Πάει καιρός που δεν
αισθάνομαι ότι αυτό το "πράγμα" στην Ελλάδα έχει καμιάν υπόληψη.
Προσέρχομαι ως μαχόμενος και οργισμένος πολίτης. Όχι για τα θέματα
παιδείας και πολιτισμού μόνο. Αλλά για το βασικό ζήτημα της ανθρώπινης
αξιοπρέπειας, που ξεκινάει από τα βασικά δικαιώματα του πολίτη: την
τροφή, το δικαίωμα στην επιβίωση, το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης,
την ισότητα απέναντι στους νόμους, το δικαίωμα της εργασίας και ιατρικής
περίθαλψης. Το δικαίωμα να θεωρείσαι το ίδιο ανθρώπινο πλάσμα όπως και ο
ομόλογός σου κάτοικος Δήμου Εκάλης. Το δικαίωμα να έχεις ευκαιρίες
εργασίας και χωρίς να είσαι ημέτερος ημετέρων της κυβερνώσας παρέας. Σε
κάθε τόπο εργασίας, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε κόμμα τολμώ να πω. Και από
αυτόν τον κανόνα δεν εξαιρούμαστε ούτε εμείς, τα αριστερά κόμματα. Το
πρόβλημα δεν είναι ποιο κόμμα ψηφίζεις, αλλά αν είσαι συστημικός ή όχι...
*: Σκέφτηκα πολύ αν θα έπρεπε να εμφανίσω την κομματική ταυτότητα της κ. Μ.Παπαδημητρίου, μιας και όταν ξεκινήσαμε το "Θεατροδρόμιον εν Ναυπλίω" είχαμε σιωπηρά συμφωνήσει και με τον Κυριάκο και με τους άλλους φίλους του "Θεατροδρόμιου", ότι το blog θα μείνει μακρυά από την πολιτική - κομματική σκηνή της χώρας μας και τις όποιες της συναφείς αντιπαραθέσεις. Έτσι. "απολογούμενος" για την "παραβίαση" της συμφωνίας λέω ότι, 1. προέκρινα την επιλογή ν' αναρτήσω μέρος του άρθρου, όσο είναι λιγότερο "προπαγανδιστικό" του κόμματος που ανήκει η αρθρογράφος, 2. η πραγματικότητα στην οποία βασίζεται το άρθρο είναι τόσο αληθινή - και πέρα από οποιαδήποτε αμφισβήτηση , όσο αληθινή είναι η τραγική κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει οι εργαζόμενοι και μή κατέχοντες εδώ και δυόμιση χρόνια. Η αλήθεια, λοιπόν, και η "συναδελφική" αλληλεγγύη - οι ίδιες που μου υπαγόρευσαν και την ανάρτηση του άρθρου της κ. Μ.Τζιαντζή "Οι δάσκαλοι δεν αυτοκτονούν" (βλ. ανάρτηση της 1/5/2012 που αγγίζει την άλλη μου επαγγελματική ιδιότητα, του δασκάλου), αλλά κυρίως οι ανθρώπινες τραγωδίες που έχουν αρχίσει να ξεμυτίζουν, έκαναν περιττούς τους δισταγμούς μου και τις επιφυλάξεις μου. Ζητώ την κατανόησή σας και σας εύχομαι καλή δύναμη και καλό κουράγιο...
Μεθόδιος Αργουμέντης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου