................................................................
Σαν σήμερα έφυγε ο «μάγος» Federico Fellini
Σαν σήμερα, το 1993, άφησε την τελευταία του πνοή ο Federico Fellini, ένας από τους σπουδαιότερους Ιταλούς σκηνοθέτες κινηματογράφου, αφήνοντας πίσω του έργα όπως τα Amarcord (1976), Σατυρικόν (1971), La Dolce Vita (1962) και 8½ (1964). Κατά τη διάρκεια της ζωής του έλαβε, μεταξύ άλλων, τέσσερις φορές το Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας ενώ λίγο πριν τον θάνατό του, το 1993, η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε το Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του.
Ο Federico Fellini ξεκίνησε καριέρα σκιτσογράφου προτού ακόμα τελειώσει το λύκειο, και έδειχνε μεγάλη αγάπη για την ανάγνωση κυρίως για τα κόμικς. Λάτρευε το τσίρκο, το κόσμο του οποίου γνώρισε από πιτσιρίκος από το Grand Guignol, το τσίρκο με τον Pierino τον Κλόουν , αλλά και μέσα από τον κινηματογράφο. Μια από τις αγαπημένες του ταινίες άλλωστε ήταν «Το Τσίρκο» του Charlie Chaplin. Σε ηλικία έξι ετών είδε την πρώτη του ταινία, «Maciste all’Inferno» του Guido Brignone, η οποία ήταν βασισμένη στην «Κόλαση» του Dante Alighieri και στην οποία θα κάνει αναφορές ολόκληρη τη ζωή του.
Σε ηλικία 19 ετών μετακόμισε στη Ρώμη όπου, μεταξύ άλλων, έγραφε σκετς για καλλιτέχνες του music hall. Εγγράφηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ρώμης, για να ικανοποιήσει τους γονείς του, όμως σύμφωνα με τον βιογράφο του Hollis Alpert «δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι παρακολούθησε ποτέ κάποιο μάθημα». Σύντομα έγινε μέλος της συντακτικής ομάδας του ισχυρού δεκαπενθήμερου χιουμοριστικού περιοδικού Marc’Aurelio, σημειώνοντας επιτυχία με την στήλη του «Θα ακούσετε αυτό που έχω να πω;». Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι και το 1942, ενώ ήρθε σε επαφή με συγγραφείς, μαφιόζους, σεναριογράφους κ.α., γνωριμίες που στο μέλλον θα συνεισφέραν στην καριέρα του στον κινηματογράφο.
Την εποχή που ο Μουσολίνι κήρυσσε τον πόλεμο κατά της Γαλλίας και της Αγγλίας, ο 20χρονος Federico ανακάλυπτε τα έργα του Φράντς Κάφκα, του Νικολάι Γκογκόλ, του John Steinbeck και του William Faulkner, παράλληλα με τις γαλλικές ταινίες των Marcel Carné, René Clair και Julien Duvivier. Το 1941 δημοσιεύει το 74 σελίδων βιβλιαράκι με τις Περιπέτειες του Pasqualino. Τον Νοέμβριο του 1942 ο Fellini εστάλη στην κατεχόμενη από τη φασιστική Ιταλία Λιβύη, για να εργαστεί πάνω στο σενάριο του I cavalieri del deserto, το οποίο σκηνοθετούσαν οι Osvaldo Valenti και Gino Talamo, κάτι που ο Fellini δέχτηκε πρόθυμα. Όταν η Τρίπολη βρέθηκε υπό πολιορκία, ξέφυγε με τους συνεργάτες του επιβιβαζόμενος σε γερμανικό στρατιωτικό αεροσκάφος με προορισμό τη Σικελία. Μετά την επιστροφή του, ξέρει πια ότι δεν θέλει πλέον να είναι απλά σεναριογράφος, αλλά ένας κινηματογραφιστής.
Το 1942, επίσης, γνωρίζεται με την ηθοποιό και ιδιαίτερα γνωστή στην μουσική κωμωδία Giulietta Masina, με την οποία παντρεύεται το 1943. Έζησαν μαζί για τα επόμενα 50 χρόνια, μέχρι το θάνατο του. Λίγους μήνες μετά το γάμο, η Giulietta έπεσε από μια σκάλα και ως αποτέλεσμα έχασε το έμβρυο που κυοφορούσε. Το 1944 γέννησε ένα γιο, τον Pierfederico, αλλά το βρέφος πέθανε μετά από τρεις μήνες από εγκεφαλίτιδα, μια τραγωδία που άφησε βαθιά σημάδια στο ζευγάρι. Η Masina χαρακτηρίστηκε «θηλυκός Σαρλό» μέσα από την Τζελσομίνα της στη «La Strada», την «Le notti di Cabiria» και αργότερα την «Giulietta degli spiriti».
Με τη λήξη του πολέμου ανοίγει με τον Enrico De Seta το μαγαζί «The Funny Face Shop» όπου πωλούσαν καρικατούρες αμερικανών στρατιωτών, για να επιβιώσουν στην μεταπολεμική περίοδο. O Fellini υπέγραφε τις καρικατούρες με το ψευδώνυμο Fellas. Ο γνωστός ήδη σκηνοθέτης Roberto Rossellini συνάντησε τον Fellini εκεί και του πρότεινε να συνεισφέρει στο σενάριο της ταινίας που ετοίμαζε. Το 1947, ο Fellini και ο Sergio Amidei έλαβαν την πρώτη τους υποψηφιότητα για το σενάριο του «Rome, Open City» του Roberto Rossellini. Το 1948 γνωρίστηκε με τον νεαρό ηθοποιό του θεάτρου, Marcello Mastroianni, ο οποιος έπαιζε εκείνη την εποχή μαζί με την σύζυγο του Fellini, Giulietta Masina. Συνεργάζεται με τον Rossellini και τον Alberto Lattuada. Το 1950 συνσκηνοθετεί με τον Lattuada την ταινία Luci del varietà, ενώ το 1952 βγαίνει η πρώτη ολοδική του σε σκηνοθεσία ταινία «Lo sceicco bianco».
Ακολούθησαν οι ταινίες: I vitelloni (1953), La strada (1954), Il bidone (1955), Le notti di Cabiria (1957), La dolce vita (1950), 8½ (1963), Giulietta degli spiriti (1965), Satyricon (1969), Roma (1972), Amarcord (1973), La città delle donne (1980), Ginger e Fred (1986), και άλλες ενώ έκανε και αρκετές παραγωγές για την τηλεόραση. Η τελευταία ταινία του ήταν η La voce della luna (1990), στην οποία ο πρωταγωνιστής Roberto Benigni συνομιλεί με το φεγγάρι.
«Tί είναι μια ταινία αρχικά; Μια υποψία, μια υπόθεση αφήγησης, σκιές ιδεών, ακαθόριστα συναισθήματα. Και όμως, σ' εκείνο το πρώτο ανεπαίσθητο άγγιγμα, η ταινία μοιάζει ήδη να είναι ο εαυτός της, ολοκληρωμένη ζωτική, πάναγνη. O πειρασμός να την αφήσεις έτσι, σ' αυτήν την άσπιλη διάσταση είναι πολύ μεγάλος. Ολα θα ήταν πιο απλά, και ποιος ξέρει, ίσως και πιο σωστά. Όμως όχι, η φιλοδοξία, η ανία, η κλίση, οι συμφωνίες, οι ρήτρες των συμβολαίων, σε υποχρεώνουν να τη γυρίσεις. Και να λοιπόν, η τελετουργία αρχίζει...» είπε ο ίδιος ο Federico Fellini.
Το 1993 ο μάγος του ιταλικού κινηματογράφου που μετέφερε το δράμα της ανθρώπινης ύπαρξης με έναν ονειρικό τρόπο, έφυγε από τη ζωή για να τον ακολουθήσει μετά από πέντε μήνες και η σύζυγός του, Giulietta Masina. Όταν, το 1980, ο σκηνοθέτης ρωτήθηκε ποια είναι η γνώμη του για το θάνατο, απάντησε ότι το μοιραίο γι' αυτόν είναι σαν μια ταινία στα σπάργανα και δεν τον φοβίζει.
Στην δε ερώτηση για το τι είναι μια ταινία, απάντησε: «Tί είναι μια ταινία αρχικά; Μια υποψία, μια υπόθεση αφήγησης, σκιές ιδεών, ακαθόριστα συναισθήματα. Και όμως, σ' εκείνο το πρώτο ανεπαίσθητο άγγιγμα, η ταινία μοιάζει ήδη να είναι ο εαυτός της, ολοκληρωμένη ζωτική, πάναγνη. O πειρασμός να την αφήσεις έτσι, σ' αυτήν την άσπιλη διάσταση είναι πολύ μεγάλος. Ολα θα ήταν πιο απλά, και ποιος ξέρει, ίσως και πιο σωστά. Όμως όχι, η φιλοδοξία, η ανία, η κλίση, οι συμφωνίες, οι ρήτρες των συμβολαίων, σε υποχρεώνουν να τη γυρίσεις. Και να λοιπόν, η τελετουργία αρχίζει...».
Το έργο του του χάρισε δεκάδες βραβεία σε ολόκληρο τον κόσμο, αφού εκτός από τα πέντε Όσκαρ, έχει λάβει και το Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας, το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και για τρεις χρονιές τιμήθηκε με το βραβείο της Ένωσης Κριτικών της Νέας Υόρκης. Βραβεία για τη συμμετοχή τους στα έργα τους έλαβαν και πολλοί από τους συνεργάτες του, μεταξύ των οποίων και οι Nino Rota, ο οποίος «έντυνε» μουσικά τα έργα του, Anna Magniani, Marcello Mastroianni κ.α. «Νομίζω πως η τηλεόραση έχει προδώσει το νόημα του δημοκρατικού λόγου, προσθέτοντας εικονικό χάος στη σύγχυση φωνών. Τι ρόλο έχει η σιωπή σε όλο αυτό το θόρυβο;» Federico Fellini
