............................................................
Ο ιδιοφυής δραματουργός Κάρλο Γκολντόνι, που εκσυγχρόνισε την καθιερωμένη ιταλική Commedia dell’arte, αντικαθιστώντας τους χαρακτήρες που ανέβαιναν επί σκηνής φορώντας μάσκες με περισσότερο ρεαλιστικούς χαρακτήρες, τη χαλαρά δομημένη και επαναλαμβανόμενη δράση με περισσότερο συμπαγείς πλοκές και την προβλέψιμη φάρσα με ένα νέο χαρούμενο και αυθόρμητο πνεύμα, γεννήθηκε στη Βενετία στις 25 Φεβρουαρίου 1707 και πέθανε στο Παρίσι στις 6 Φεβρουαρίου 1793. Για τις καινοτομίες του αυτές θεωρείται ο θεμελιωτής της ιταλικής ρεαλιστικής κωμωδίας.
Κάρλο Γκολντόνι: Ο ιδιοφυής της Commedia dell’arte*
Ο ιδιοφυής δραματουργός Κάρλο Γκολντόνι, που εκσυγχρόνισε την καθιερωμένη ιταλική Commedia dell’arte, αντικαθιστώντας τους χαρακτήρες που ανέβαιναν επί σκηνής φορώντας μάσκες με περισσότερο ρεαλιστικούς χαρακτήρες, τη χαλαρά δομημένη και επαναλαμβανόμενη δράση με περισσότερο συμπαγείς πλοκές και την προβλέψιμη φάρσα με ένα νέο χαρούμενο και αυθόρμητο πνεύμα, γεννήθηκε στη Βενετία στις 25 Φεβρουαρίου 1707 και πέθανε στο Παρίσι στις 6 Φεβρουαρίου 1793. Για τις καινοτομίες του αυτές θεωρείται ο θεμελιωτής της ιταλικής ρεαλιστικής κωμωδίας.
Ο Γκολντόνι διάβαζε από νωρίς κωμωδίες που βρίσκονταν στη βιβλιοθήκη του πατέρα του. Το 1721, σε ηλικία μόλις 14 ετών, το σκάει από το σχολείο. Επιστρέφοντας στο αυστηρό Κολέγιο Ghislieri στην Παβία, διαβάζει κωμωδίες των Plautus, Terence και Αριστοφάνη. Αργότερα, ακολουθεί τις σπουδές του στα γαλλικά προκειμένου να διαβάσει Μολιέρο.
Η συγγραφή μιας σάτιρας για τις γυναίκες της πόλης, τον αποβάλλει από το σχολείο του. Διστακτικά ξεκινά σπουδές στη Νομική στο πανεπιστήμιο της Παβία. Παρότι εξάσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου στη Βενετία (1731–33) και την Πίζα (1744–48), η πραγματική του αγάπη ήταν τα έργα που έγραφε για το Teatro San Samuele στη Βενετία. Το 1748, συμφωνεί να γράψει για την εταιρεία Teatro Sant’Angelo του Βενετσιάνου ηθοποιού-μάνατζερ Girolamo Medebac.
Παρότι τα πρώιμα έργα του Γκορντόνι ισορροπούν μεταξύ του παλιού και του νέου στιλ, πρώτος απορρίπτει τις μάσκες από τους χαρακτήρες, αντικαθιστώντας τες με εξατομικευμένα πρόσωπα. Την περίοδο 1750–51, δημιούργησε ορισμένα από τα καλύτερα έργα του, με τα I pettegolezzi delle donne (Κουτσομπολιό Γυναικών), στη βενετσιάνικη διάλεκτο, Il bugiardo (Ο Ψεύτης, 1922), γραμμένο στο στιλ της commedia dell’arte και Il vero amico (Ο Αληθινός Φίλος), να ξεχωρίζουν. Από το 1753 μέχρι το 1762, ο Γκολντόνι γράφει για το Teatro San Luca (τώρα Teatro Goldoni).
Η commedia dell’arte βρίσκεται πλέον πίσω του. Σημαντικό έργο της περιόδου είναι το La locandiera. Ευρισκόμενος σε αντιπαράθεση με τον θεατρικό συγγραφέα Πιέντρο Κιάρι, τον οποίο σατίριζε στο I malcontenti, ο Γκολντόνι δέχτηκε την επίθεση του Carlo Gozzi, που ήταν προσκολλημένος στην commedia dell’arte, ο οποίος τον κατήγγειλε σε ένα σατιρικό ποίημα το 1757, και στη συνέχεια γελοιοποίησε και τον Γκολντόνι και τον Κιάρι στην κωμωδία L’amore delle tre melarance «Η Αγάπη των Τριών Πορτοκαλιών».
Το 1762, ο Γκολντόνι εγκαταλείπει τη Βενετία για το Παρίσι για να διευθύνει την Comédie-Italienne. Εκεί ξαναγράφει όλα του τα έργα από τα γαλλικά για το βενετσιάνικο κοινό: το γαλλικό L’Éventail (1763) μετατράπηκε στα ιταλικά στο εξαιρετικό Il ventaglio (Ο Θαυμαστής, 1907). Αποσύρεται το 1764 προκειμένου να διδάξει ιταλικά στις πριγκίπισσες των Βερσαλλιών. Το 1783, αρχίζει να γράφει τα περίφημα Απομνημονεύματά του στα γαλλικά. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, η σύνταξή του καταργήθηκε και τελικά πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου1793 στην απόλυτη ανέχεια.
*: ο τίτλος του άρθρου είναι κατά τι ατυχής, καθώς αντιφάσκει με τον "χαρακτηρισμό" του Γκολντόνι ως θεμελιωτή της ρεαλιστικής κωμωδίας, που ακολουθεί πιο κάτω. Εμείς από τη μεριά μας κλίνουμε προς τον δεύτερο, μιας και στα έργα του παρουσιάζονται χαρακτήρες με αλλαγές των συναισθημάτων τους κατά την πλοκή και την αλλαγή των καταστάσεων που συμβαίνουν στα έργα. Ακόμη και όταν παρουσιάζει τύπους της κομέντια ντελ άρτε (τον Αρλεκίνο, τον Πανταλόνε, τον Ντοτόρε κ.ά) τους εμπλουτίζει με τις αλλαγές που αναφέρουμε, κρατώντας ως ενδυματολογικό φόντο ή ως και άξονα της ψυχοσύνθεσής τους τα βασικά τους τυπικά χαρακτηριστικά, όπως ο καταφερτζής Αρλεκίνος, ο συμφεροντολόγος Πανταλόνε, ο σχολαστικός Ντοτόρε κλπ. Κλασικότερο παράδειγμα το έργο του "Υπηρέτης των δύο αφεντάδων", όπου οι μάσκες των τύπων συνυπάρχουν με τις διακυμάνσεις των αισθημάτων των ηρώων.
Θάλεια Προβίδου και Μελπομένη Προβοπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου