"Ο Θείος Βάνιας" από το Θέατρο Βαχτάνγκοφ στο Μπαντμιντον: Μια παράσταση που σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Και ένα απόσπασμα από το τέλος του έργου (1899) του Άντον Τσέχωφ (1860 - 1904).

............................................................

  Μια αξέχαστη πνευματική εμπειρία μας επεφύλαξε το περασμένο Παρ/Σαβ/Κύριακο στην Αθήνα. "Ο θείος Βάνιας" του Άντον Τσέχοφ από το Θέατρο Βαχτάνγκοφ στο θέατρο Μπάντμιντον. Μια παράσταση μοντέρνα, αιρετική, και ταυτόχρονα κλασική, καθώς ό,τι συνέβαινε στη σκηνή, διεκδικούσε, και το πετύχαινε, να γίνει σκηνικό γεγονός αναφοράς. Μια παράσταση που διερρήγνυε τον κλειστό χώρο του θεάτρου και ζητούσε να επικοινωνήσει με την μοίρα του ανθρώπου στη μέση του σύμπαντος, και ταυτόχρονα με τη βαθύτερη ουσία της ύπαρξης. Παράσταση-υπόδειγμα του μοντέρνου ανεβάσματος που το επιτυγχάνει χωρίς παραχωρήσεις με δουλειά και επεξεργασία στην παραμικρότερη λεπτομέρεια. Με υποκριτικές επιδόσεις που εδραίωναν την πίστη στις ανεξάντλητες παραστατικές δυνατότητες του ανθρώπου με μέσο την απλότητα, την καθαρότητα, τη δύναμη του λόγου και της σιωπής, την πύκνωση και την διαστολή των ρυθμών.  Παύσεις-ανάσες των ηθοποιών, παύσεις που σπαρταρούσαν από αίσθημα και αλήθεια, αλλά και δύναμη λόγου ανάλογη και αντίστοιχη με τις καλύτερες στιγμές που έχουμε "κοινωνήσει", όσοι το έχουμε καταφέρει, στα ανοιχτά δικά μας αρχαία θέατρα. Και όλα αυτά να υπηρετούν τις αιρετικές για τα δεδομένα του ρεαλιστικού θεάτρου ιδέες του σκηνοθέτη, οι οποίες όχι μόνο δεν κατέλυσαν το ρεαλισμό  του έργου, αλλά αντίθετα τον ανέδειξαν μ' ένα εσωτερικό προοπτικό βάθος αλλά και ένα εύρος συμπαντικό. Είμαστε ευτυχείς που ζήσαμε αυτήν την εμπειρία - η μιζέρια της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας που μας περίμενε έξω από το θέατρο φάνταζε μετά την παράσταση απλώς ενοχλητική που όφειλε να παραμερίσει! Ναι, νιώσαμε, και ακόμη το νιώθουμε, καλύτεροι άνθρωποι...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

...ΒΟΪΝΙΤΣΚΙ (στη ΣΟΝΙΑ, χαϊδεύοντας τα μαλλιά της):

Παιδί μου, πόσο πονάω! Αχ, αν ήξερες πόσο πονάω!

ΣΟΝΙΑ: 

      Τι να κάνουμε; Πρέπει να ζήσουμε! (Παύση). Θα ζήσουμε, θείε Βάνια! Θα ζήσουμε πολλές-πολλές μέρες αράδα κι ατέλειωτα βράδια. Θα υποφέρουμε υπομονετικά τις δοκιμασίες που μας στέλνει η μοίρα. Θα δουλεύουμε υπομονετικά τις δοκιμασίες που μας στέλνει η μοίρα. Θα δουλεύουμε για τους άλλους και τώρα και στα γερατειά μας - χωρίς ξεκούραση. Κι όταν έρθει η ώρα μας, θα πεθάνουμε ήσυχα-ήσυχα, χωρίς κανένα παράπονο. Κι εκεί, πέρα απ' τον τάφο μας, θα πούμε πως υποφέραμε, πως κλάψαμε, πως η ζωή μας πίκρανε, κι ο Θεός θα μας σπλαχνιστεί. Και τότε κι εγώ κι εσύ, θείε μου αγαπημένε, θα δούμε τη ζωή φωτεινή, χαρούμενη, ωραία. Θα χαιρόμαστε τότε και θα κοιτάζουμε πίσω τα τωρινά μας βάσανα και τις πίκρες με καλοσύνη, με χαμόγελο - και θ' αναπαυτούμε. Έχω πίστη, θείε μου. Πιστεύω θερμά, με πάθος! (Γονατίζει μπροστά του και βάζει το κεφάλι της στα χέρια του. Με κουρασμένη φωνή) Θ' αναπαυτούμε!

                                                (Ο Τελέγιν παίζει σιγανά κιθάρα).

ΣΟΝΙΑ:

    Θ' αναπαυτούμε! Θ' ακούμε τους αγγέλους. Θα δούμε όλο τον ουρανό φωτισμένο με αστέρια σα διαμάντια. Θα δούμε πως όλη μας η κακία εδώ κάτω στη γη, όλα μας τα πάθη, όλοι μας οι πόνοι, θα αφανιστούνε μέσα στο έλεος που θα πλημμυρίσει όλο τον κόσμο. Και η ζωή μας θα γίνει ήρεμη, τρυφερή, γλυκιά, σα χάδι. Πιστεύω!... (Σκουπίζει τα δάκρυά του με το μαντίλι της). Φτωχέ μου, θείε Βάνια, κλαις... (Μέσα από τα δάκρυά της). Δε γνώρισες στη ζωή σου χαρές. Όμως περίμενε, θείε Βάνια, περίμενε... Θ' αναπαυτούμε. (Τον αγκαλιάζει). Θ' αναπαυτούμε!... 

                                                  (Ο ΦΥΛΑΚΑΣ χτυπάει)

   (Ο ΤΕΛΕΓΙΝ παίζει σιγανά. Η ΜΑΡΙΑ ΒΑΣΙΛΙΕΒΝΑ κάνει σημειώσεις στο περιθώριο του βιβλίου της. Η ΜΑΡΙΝΑ πλέκει κάλτσες).

ΣΟΝΙΑ:

          Θ' αναπαυτούμε!

                                                             Α Υ Λ Α Ι Α

                                                           (κλείνει αργά) 

*:η μετάφραση είναι η κλασική, του Λυκούργου Καλλέργη, στις εκδόσεις Γκόνη ή, τώρα πια, στις εκδόσεις "Δωδώνη".