............................................................
Ο λόγος είναι η αρχή και το τέλος
Τριάντα χρόνια μετά την πρώτη παράσταση της «Σκηνής», ο Λευτέρης Βογιατζής παλεύει με τις λέξεις ακόμη μια φορά
Της Μαριας Kατσουνακη
...«Οι λέξεις με απασχολούν πάρα πολύ. Ως πραγματικότητα ψυχοσωματική. Ωστε να μην επεκτείνω τις αναζητήσεις σε ψευδή πράγματα όπως η “σωματικότητα” στο θέατρο κ.λπ. Με την έννοια ότι υπάρχει έτσι κι αλλιώς. Οπως και το “θέατρο του λόγου”. Αλλά θα μου πείτε εκεί που είχε καταντήσει... Οταν έπαιζα στον “Ερωτόκριτο”, εκείνη την ιστορική παράσταση του Σπύρου (σ.σ. Ευαγγελάτου), μου είπε κάποιος “τι εξαιρετική δουλειά έχετε κάνει με τον λόγο”. Τον είχα διαλύσει από την ανάγκη μου να ανακαλύψω τι υπάρχει από πίσω. Κάποια στιγμή λοιπόν ανάβλυσε».
– Και ο ηθοποιός, ποιος είναι ο ρόλος του;
– Ο ηθοποιός, όπως τον εννοώ εγώ, πάει στην πρόβα στις 10.30 το πρωί και είναι έτοιμος να πηδήξει από το παράθυρο. Δεν κάθεται να «του ’ρθει» Κι εγώ το έχω κάνει αυτό και έχω καταλάβει τι λάθος είναι, καθόλου δημιουργικό. Ομως οι λέξεις... ο διαχωρισμός ανάμεσα στη γραπτή εικόνα και στον προφορικό λόγο... Είναι άλλο πράγμα. Τι κάνουμε στο θέατρο; Αναπαράγουμε ή αναπαριστούμε αυτήν την επιφανειακή πραγματικότητα που είναι η σειρά των ανθρώπων που μιλάνε. Δεν υπάρχει αυτό στον προφορικό λόγο. Δηλαδή μπορεί να περιμένεις την απάντηση κάποιου, αλλά παράλληλα σκέφτεσαι ένα σωρό πράγματα. Πρέπει λοιπόν και οι ηθοποιοί να δουν τη διαφορά. Ενα δευτερεύον που γίνεται πρωτεύον. Οπως λέγαμε και την εποχή της «Σκηνής», «ξεκινάμε από τον λόγο, φεύγουμε από τον λόγο και επιστρέφουμε σε αυτόν». Δηλαδή διαλύουμε το σύμπαν και ξαναγυρνάμε σε αυτό, αλλά έχουμε άλλη γνώμη όταν επιστρέφουμε.
– Ανασυντίθεται αλλιώς όταν αποδομείται...
– Δεν χρησιμοποιώ αυτήν τη μοδάτη λέξη. Προτιμώ το «χαλάω και ξαναφτιάχνω»...
– Η αμφιβολία είναι ο κινητήριος μοχλός;
– Ναι. Αλλά μια αμφιβολία καλοπροαίρετη.
– Πώς μπορεί να είναι κακοπροαίρετη;
– Οταν είναι διαρκής, εκ των προτέρων.
– Τότε είναι αμφισβήτηση.
– Ναι, αλλά γίνεται η αμφιβολία αμφισβήτηση. Να, είδατε, οι λέξεις... Το πρώτο πράγμα στο θέατρο. Ομως η πραγματική, ανεξάντλητη και αθώα αμφιβολία είναι ανάγκη. Να υποπτεύεσαι. Ετσι γνωρίζεις. Ο,τι και να ξέρεις είναι πολύ λίγο σε σχέση με το πώς μεταβάλλεται η γνώση. Και πρέπει να το δεχθείς.
– Είναι όμως και διαδικασία ανασταλτική αν δεν μπορείς να τη χειριστείς.
– Βέβαια, χρειάζεται μια αίσθηση ισορροπίας.
– Την έχετε αποκτήσει;
– Ασφαλώς, είμαι Ζυγός!...
Τα χειρότερα για μένα δεν κυκλοφόρησαν
– Ολα αυτά τα χρόνια αναπτύχθηκε μια μυθολογία γύρω από τον τρόπο που χειρίζεστε τους ηθοποιούς... Πώς τροφοδοτήθηκε;
– Ηταν τέτοια η επιμονή μου που δεν ήταν εύκολα αποδεκτό. Να αναζητάς να αποκτήσει ο άλλος προσωπική ευθύνη είναι διαφορετικό πράγμα από να την επιβάλλεις. Ερχεται η στιγμή να επιβάλω, αλλά αφού πρώτα έχω δώσει όλη την ελευθερία, επί μήνες. Εκεί, όμως, ο άλλος δεν το δέχεται εύκολα γιατί πρέπει να ασχοληθεί.
– Εχετε υπερβεί τα όρια σε αυτήν τη σχέση;
– Ουου! Πολλές φορές. Επειδή κυκλοφορούν αυτά για μένα; Οσα δεν κυκλοφορούν είναι τα χειρότερα. Μαθαίνουμε πράγματα για ανθρώπους που είναι και άσχετοι με τη δουλειά, οι οποίοι συμπεριφέρονται με έναν τρόπο φρικαλέο. Αλλά αυτά δεν φτάνουν στ’ αυτιά σας. Αρα, οι φήμες για τη δική μου δουλειά για κάποιο λόγο κυκλοφορούσαν τόσο.
– Στον Λευτέρη Βογιατζή από τα τέλη, περίπου, της δεκαετίας του ’70 μέχρι σήμερα, μέσα σε αυτήν την 35ετία, τι έχει μεσολαβήσει; Μόνο ο χρόνος;
– Δεν το έχω αντιμετωπίσει ως ερώτημα, ίσως από φόβο ότι έτσι θα συνειδητοποιήσω τον χρόνο ενώ τον αφήνω να κυλάει. Δεν γυρνάω προς τα πίσω, δεν έχω δει αυτά που έχω κάνει.
– Η ανατροπή στη ζωή σας, τα προβλήματα υγείας, σας έκανε να βλέπετε τους ανθρώπους διαφορετικά;
– Διεύρυνα το γεγονός ότι οι άλλοι δεν φταίνε για τη δυσκολία που μπορούν να σου προκαλέσουν. Να δέχομαι ότι ο άλλος μπορεί να σκέφτεται διαφορετικά. Βεβαίως έχει αλλάξει η ζωή ως προς την καθημερινότητα, αλλά ίσως δεν έχω ακόμη την ωριμότητα να σκεφτώ πιο βαθιά. Οτι αλλάζεις, αλλάζεις. Είναι ανάγκη να συνυπάρχεις με την ασθένεια. Η αποδοχή είναι από τα δυσκολότερα και πιο σημαντικά. Το είπε και ο ιστορικός Βασίλης Παναγιωτόπουλος στη συνέντευξή του στην «Καθημερινή»: Πρέπει να αποδεχθούμε ότι βρισκόμαστε σε κρίση. Η πειθαρχία είναι ελευθερία. Το άλλο, το κάνω ό,τι θέλω, είναι απλώς ασυδοσία.
– Εσείς είστε πειθαρχημένος;
– Μικρός ήμουν το καλό παιδί στην οικογένεια, από σύμβαση. Κλειστός, εσωστρεφής. Ηταν σαν να είχα ένα σύννεφο μπροστά μου. Είχα ανάγκη να διαλυθεί. Οταν ασχολήθηκα με το θέατρο κατάλαβα ότι η μεγαλύτερη ευκολία είναι η ιδιάζουσα σκηνική συμπεριφορά, γιατί αρέσει. Πρέπει όμως να είναι μεγάλου βεληνεκούς ο καλλιτέχνης για να είναι το ιδιάζον, κάτι πραγματικά ξεχωριστό. Καλύτερα λοιπόν να το σβήσεις, να αρχίσεις από την αρχή και να προσπαθήσεις να είσαι κανονικός. Μεγάλη λέξη. Τι είναι το κανονικός; Ξέρω ’γω; Κανονικός. Αυτό...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου