Ξανά για "Το Μάθημα" του Ευγένιου Ιονέσκο

...............................................................

...Το "Μάθημα", όπως και η "Φαλακρή Τραγουδίστρια", ασχολείται με το θέμα της γλώσσας, κι όχι μόνο στη μακρυά πραγματεία του Καθηγητή περί της νεο - Ισπανικής γλωσσικής ομάδας, που περιέχει αρκετές πραγματικές και φανταστικές γλώσσες, οι οποίες ενώ είναι επιφανειακά όμοιες, παράλληλα διακρίνονται από λεπτές διαφορές, ανεπαίσθητες στο αυτί, υπαρκτές όμως...

...Είναι μια βασική δήλωση του ουσιαστικώς "ακατόρθωτου" της επικοινωνίας - οι λέξεις δεν μπορούν ν' αποκαλύψουν έννοιες, γιατί παραλείπουν τους προσωπικούς συνειρμούς, που έχουν για το κάθε άτομο. Είναι ένας από τους λόγους που ο Καθηγητής δεν μπορεί να "φτάσει" ως τη μαθήτριά του. Το μυαλό της ακολουθεί διαφορετικούς δρόμους, που ποτέ δεν θα συναντηθούν με τους δικούς του. Η Μαθήτρια ξέρει να κάνει πρόσθεση, αλλά δεν καταφέρνει να συλλάβει τη δυνατότητα της αφαίρεσης, παρ' όλο που μπορεί να πολλαπλασιάσει αστρονομικά ποσά με καταπληκτική γρηγοράδα, εξηγώντας στον κατάπληκτο Καθηγητή πως έχει αποστηθίσει όλους τους πιθανούς πίνακες πολλαπλασιασμού. Κι όμως, λέει, πως μόνο ως το δεκαέξι ξέρει να μετράει.

   Μα στο "Μάθημα", υπάρχει κάτι περισσότερο από τη δήλωση περί του "αδύνατου" της επικοινωνίας. Η γλώσσα δείχνεται και σαν  ό ρ γ α ν ο  ε ξ ο υ σ ί α ς . Καθώς εξελισσεται το έργο, η Μαθήτρια που στην αρχή φαινόταν πρόθυμη, ανυπόμονη, ζωηρή κι άγρυπνη, χάνει σιγά - σιγά τη ζωντάνια της, ενώ ο Καθηγητής που ήταν δειλός και νευρικός, αποκτάει σιγά - σιγά πεποίθηση και κυριαρχεί. Είναι ολοφάνερο πώς ο Καθηγητής αντλεί τη σταδιακή αύξηση της δύναμής του από το ρόλο του σαν δότης, ένας πολύ αυταρχικός χαρακτήρας που δίνει συνταγές εννοιών. Επειδή οι λέξεις πρέπει να έχουν τη σημασία που  α υ τ ό ς  αποφασίζει να τους δώσει, η Μαθήτρια βρίσκεται κάτω από την εξουσία του, που η συγκεριμένη, θεατρική της έκφραση, συμπυκνώνεται στη σκηνή του βιασμού και της δολοφονίας της. Η Υπηρέτρια, που με τη σειρά της επιβάλλεται στον Καθηγητή σαν μια μοχθηρή μητρική μορφή, μένει απρόσβλητη όταν της επιτίθεται μετ ο ίδιο μαχαίρι - επειδή απλούστατα δεν είναι μια από τις μαθήτριές του. Είναι η Υπηρέτρια που ανακεφαλαιώνει την κατάσταση - " η αριθμητική καταλήγει στη φιλολογία, κι η φιλολογία στο έγκλημα..."

   Η κατατρόπωση της Μαθήτριας αρχίζει τη στιγμή που την πιάνει ένας ξαφνικός, άγριος πονόδοντος, "το μέγα τελικό σύμπτωμα" σύμφωνα με την Υπηρέτρια. Ο πονόδοντος αυτός δηλώνει κατά κάποιο τρόπο την έλλειψη δυνατότητας της Μαθήτριας να μιλήσει, την απώλεια του χαρίσματος του λόγου, αναγγέλλει όμως και το θρίαμβο της σωματικής πραγματικότητας πάνω στην πνευματική. Όλα τα μέλη του κορμιού της αρχίζουν σταδιακά να πάσχουν, και σε μια πράξη τέλειας σωματικής καθυπόταξης, η Μαθήτρια αφήνει τον Καθηγητή να βυθίσει μέσα της το μαχαίρι, ενώ παράλληλα δέχεται το τεελυταίο του θεώρημα - "Το μαχαίρι σκοτώνει"....

(απόσπασμα από το κεφάλαιο "Ευγένιος Ιονέσκο, Θέατρο και Αντι - Θέατρο" από το βιβλίο του Μάρτιν Έσσλιν "Το Θέατρο του Παραλόγου", στην εξαιρετική μετάφραση της Μάγιας Λυμπεροπούλου, εκδόσεις "Αρίων"- 1970 ή εκδόσεις "Θεωρία" - 1983)