Τo Ναύπλιο και ο "Θίασος" του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Προσωπική κατάθεση. Και δύο πνευματικοί άνθρωποι γράφουν για τη σημασια του έργου του.(από το www.tovima.gr, 27/1/2012)

.............................................................

 το Ναύπλιο στον "Θίασο" του Θόδωρου Αγγελόπουλου

   Είναι μια από τις πιο αγαπημένες μου σκηνές σε μια από τις πιο αγαπημένες μου ταινίες, τον "Θίασο" του Θόδωρου Αγγελόπουλου.     Και μόνο αυτήν την ταινία, τον "Θίασο", να είχε γυρίσει, θ' αξιζε να μείνει στην ιστορία του  π α γ κ ό σ μ ι ο υ  κινηματογράφου ως ένας από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του.  

   Αγάπησα αυτήν την σκηνή - και συνεχίζω να την αγαπώ, όπως και την άλλη φιλμογραφία του Αγγελόπουλου, μέχρι τις δύο τελευταίες του ταινίες, στις οποίες νομίζω ότι "στόμωσε" ναρκισσευόμενος - γιατί εξέφρασε την αγάπη μου προς τα όνειρα μιας εποχής που δεν βγήκαν αληθινά, που διαψεύσθηκαν τραγικά. Και παραμένει η αγάπη μου αμείωτη ίσως γι' αυτόν τον λόγο ακριβώς, για την  τ ρ α γ ι κ ή  τους διάψευση, καθώς συνοδεύτηκε με πολύν πόνο. Κι αυτός ο πόνος, νομίζω, ότι υπήρχε στον "Θίασο", όσο κι αν η μπρεχτική αποστασιοποίηση αντιρροπούσε τη συναισθηματική φόρτιση και ταύτιση του θεατή.

   Και πολλές φορές, όταν παίρνω τον "Μεγάλο Δρόμο" και βγαίνω στην πλατεία Συντάγματος, κλείνω τα μάτια προσπαθώντας να αισθανθώ το ρίγος εκείνης της πρώτης φοράς που είδα τη σκηνή των "Δεκεμβριανών" στο σινεμά το 1976. Και να φαντασθώ πώς θα αισθάνονταν όλοι αυτοί οι κομπάρσοι (κάτοικοι του Ναυπλίου, άραγε;) συμμετέχοντας σ' αυτή την σκηνή, στην αναπαράσταση αυτού του κρισιμώτερου ιστορικού γεγονότος στην μεταπολεμική μας ιστορία. 
Όμως δε γίνεται. Το ρίγος έχει γίνει μια ανάμνηση που δεν έχεις κανένα να τη συμμεριστεί. Εδώ και χρόνια το ρόλο του εγγλέζου με την γκάιντα έχουν αναλάβει η εγκατάλειψη της παλιάς πόλης από τους ανθρώπους της, η τουριστική εκμετάλλευση κάθε πορτοπαράθυρου, η ανοικοδόμηση που ρήμαξε τους πορτοκαλεώνες, τα τραπεζοκαθίσματα της πλατείας με τις ανοιχτές τηλεοράσεις, οι ιθαγενείς και οι ξένοι μικροπωλητές που απλώνουν την κακόγουστη πραμάτεια τους από το "Τριανόν" μέχρι απέναντι το Αρχαιολογικό Μουσείο, η παρέλαση "λάιφ στάιλ"  των εκδρομέων από την Αθήνα. Κι αν έχεις ασκήσει την αφαιρετική σου ικανότητα, ώστε να αφαιρείς ό,τι έμψυχο και άψυχο "πληγώνει" τα μάτια σου, μένει το Παλιό Ναύπλιο σαν σκηνικό, να σου ζητάει να το γεμίσεις με ανθρώπους αναγεννημένους από τα συντρίμμια τους. Όμως...
"...Άδειασε το χρυσό βαρέλι
ο γήλιος έγινε κουρέλι
σε μιας μεσόκοπης λαιμό
που βήχει και δεν έχει τελειωμό /
το καλοκαίρι που ταξίδεψε τη θλίβει
με τα μαλάματα στους ώμους και στην ήβη.
Γυναίκα που έχασες το φως, 
άκουσε, τραγουδά ο τυφλός.


"Σκοτείνιασε / κλείσε τα τζάμια /
κάνε σουραύλια με τα χτεσινά καλάμια,
και μην ανοίγεις όσο κι α χτυπούν /
φωνάζουν μα δεν έχουν τι να πουν.
Πάρε κυκλάμινα, πευκοβελόνες,
κρίνα απ' την άμμο, κι απ' τη θάλασσα ανεμώνες /
γυναίκα που έχασες το νου,
άκου, περνά το ξόδι του νερού..."


(από το "Ραδιόφωνο" της "Κίχλης" του Γιώργου Σεφέρη)


αλλά... ας κρατήσουμε τις παρακάτω επισημάνσεις, μήπως γίνουν αφορμές γι' αναστοχασμό...

Ανθρωποι του πνεύματος γράφουν για τον Αγγελόπουλο

Ο συγραφέας Κώστας Ακρίβος και ο Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ Δημήτρης Φατούρος επισημαίνουν την σημασία του έργου του

Το βλέμμα του μελισσοκόμου

του Κώστα Ακρίβου

Το 1986, φρέσκος καθηγητής στα χωριά της Ελασσόνας, μαθαίνω πως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος θα κάνει γυρίσματα για τον Μελισσοκόμο στην κεντρική πλατεία της Τσαρίτσανης. Πηγαίνω πιο πολύ για να δω από κοντά τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, όταν όμως ο σκηνοθέτης ζητάει από το κοινό κομπάρσους, σηκώνω απ΄ τους πρώτους το χέρι. Είμαι η σκιά του διαβάτη μπροστά από το καφενείο, όπου σε λίγο θα μπουκάρει με το φορτηγάκι του ο Μαστρογιάννι και, σπάζοντας τη βιτρίνα, θα αρπάξει με τη βία τη Νάντια Μουρούζη. Η σκηνή πρέπει να γυρίστηκε το λιγότερο δέκα φορές. Στο τέλος ήμασταν ξεθεωμένοι μα ο Αγγελόπουλος ευχαριστημένος, δίχως όμως να το δείχνει.

Η εικόνα που μου έχει μείνει αξεθώριαστη είναι το βλέμμα του, ένα βλέμμα σχολείο. Πως το μέλι χρειάζεται το χρόνο του. Ότι δίχως πίστη στο προσωπικό σου όραμα τίποτα δεν γίνεται. Η τέχνη σε θέλει με σκυμμένο το κεφάλι, γιατί χωρίς σκληρή δουλειά και δίχως ταπεινότητα, θα ΄ρθει ο χρόνος και θα τα κάνει όλα σκόνη. Θίασος περαστικών είμαστε και μόνο με την τέχνη μπορεί ο καθένας να κατακτήσει έστω μια ελάχιστη σκηνή αναπαράστασης απ΄ το ταξίδι στα προσωπικά του Κύθηρα.

............................................................

Η θεμελιώδης πρόταση ή Η κρίσιμη προϋπόθεση ή...

 του Δημήτρη Φατούρου Ομότιμου Καθηγητή Α.Π.Θ.

Με το έργο του και το λόγο του η παρουσία του Θόδωρου Αγγελόπουλου στο σημερινό κόσμο και όχι μόνο στον ελληνικό τόπο, έθεσε με δημιουργική ένταση, τη προτεραιότητα της στοχαστικής αναζήτησης, τη δύσκολη και επίπονη προϋπόθεση της ανθρώπινης παρουσίας. Χάρις σε αυτήν η ακολουθία των έργων του αποκαλύπτει και το υπόβαθρο της ιστορικής διαδρομής του ελληνικού τόπου.

Οι εικόνες, ο ήχος, οι χειρονομίες, το τοπίο της φύσης και του κτισμένου κόσμου, οι λέξεις, οι δράσεις και η προσωπική του στάση, πραγματοποιούν το θαύμα της διατύπωσης της στοχαστικής αναζήτησης.

Η απώλεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου αφήνει τη πολύτιμη αποκάλυψη μετέωρη μέσα στις σημερινές παγκόσμιες πραγματικότητες.

Η πολιτική πραγματικότητα πόσο μπορεί να κατανοήσει τη θεμελιώδη πρόταση, τη στοχαστική διαδικασία;