"Σκυθρωπός Μολιέρος" * Του Κώστα Γεωργουσόπουλου ("ΤΑ ΝΕΑ", 10/9/2012) μετά σχολίου.

.......................................................

Το σπουδαίο σκηνικό της Εύας Μανιδάκη φωτογραφημένο από αναγνώστη του LIFO στο θέατρο Βράχων του Βύρωνα (Θάλεια και Μελπομένη)

Σκυθρωπός Μολιέρος *

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ"Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου 2012

Τα πρωθύστερα της ανάπηρης γενικής παιδείας μας. Ο «Αμφιτρύων» του Πλαύτου παίχτηκε στο Εθνικό το 1977, ενώ χρόνια πριν είχε παιχτεί ο «Αμφιτρύων» του Μολιέρου. Δηλαδή πρώτα παίχτηκε η διασκευή και μετά το πρωτότυπο. Με τον «Αμφιτρύωνα» έχουμε ένα σπουδαίο φιλολογικό και θεατρικό παράδοξο. Από το πρωτότυπο του Πλαύτου ο Μολιέρος «τράβηξε» τη διασκευή του, από τον Μολιέρο βγήκε η διασκευή του Κλάιστ (που ανέβασε έξοχα το Αμόρε πριν από λίγα χρόνια) και από τους τρεις βγήκε η διασκευή του Ζιροντού «Αμφιτρύων 38»), και αυτό ανέβασε πριν από το πρωτότυπο το Εθνικό!

Ο Πλαύτος δεν εφηύρε τον «μύθο», τον βρήκε κοινόχρηστο στον αρχαίο κόσμο, όπως το βρήκε και ο Οβίδιος στις «Μεταμορφώσεις» του.

Εξάλλου η έννοια του διπλού, προτύπου και ειδώλου, έρχεται και με τον μύθο του και με τη διπλή «Ελένη» στο ποίημα του Αρχίλοχου που το δανείστηκε ο Αισχύλος στο χαμένο σατυρικό τέταρτο δράμα της «Ορέστειας», τον «Πρωτέα» (το μυθικό τέρας που μεταμορφωνόταν σε μύριες εκδοχές), και βέβαια τη διπλή «Ελένη» του Ευριπίδη. Από εκεί και πέρα το παιχνιδάκι των διπλών και των μεταμορφώσεων από τους «Μέναιχμους» του Πλαύτου έφτασε στον Σαίξπηρ και σ' όλη την γκάμα των θεατρικών διδύμων έως τον «Δειλό και τον τολμηρό» που έπαιξε έξοχα ο Χορν. Ο εξαντλητικά μελετημένος πάντα Λευτέρης Βογιατζής φοβάμαι πως θέλησε να ξεπεράσει ό,τι κόμιζε ως ευκολία το παιχνίδι και την απόλαυση της κωμωδίας των συγχύσεων και των παρεξηγήσεων και έδωσε μια πιραντελική διάσταση στην κωμωδία του Μολιέρου.

Είδα την παράσταση στον Βύρωνα και σπάνια ένα τεράστιο λαϊκό κοινό γέλασε γιατί η παράσταση έγερνε προς τους σοφιστικούς «δισσούς λόγους».

Η έξοχη δουλειά της Προκοπάκη στη μετάφραση, ένας λαϊκός πολύχυμος δεκαπεντασύλλαβος με παρείσακτους ενδεκασύλλαβους, ομοιοκατάληκτους του στίχου, που πάσχιζε να σπάσει τη ρητορική μανιέρα των μολιερικών βερσαλιανών Αλεξανδρινών, στα στόματα έξοχων ελλήνων ηθοποιών έγινε ρητορική κενών λόγων.

Ο Βογιατζής, ηθοποιός με εξπρεσιονιστική γερμανική τεχνική, είχε καλλιεργήσει ένα ιδιόρρυθμο αλλά αυθεντικό δικό του προφορικό ιδίωμα. Και είναι βέβαια μάγος δάσκαλος αφού κατόρθωσε ο Κουρής, ο Λούλης, η Μουτούση, ο Γάλλος να προφέρουν και να τονίζουν όπως εκείνος, λες και ήταν σκηνικοί του ντουμπλέρ!

Σώθηκαν ο έξοχος πράγματι Ημελλος που έπαιξε θεατρικό μιμητικό παιχνίδι, η Γουλιώτη και στις λαϊκότροπες κόντρες της η Σαουλίδου.

Στο καρουζέλ που παρέπεμπε η παράσταση του Βογιατζή επικράτησε ο σκυθρωπός κλόουν και ντρεπόταν να σκαρίσει ο γελαστός. Πώς το κατόρθωνε σ' ένα μόνο πρόσωπο να τα ισορροπήσει και τα δύο ο κλόουν Μπάστερ Κίτον;

Ωραίος ο χώρος που κατασκεύασε η Μανιδάκη και φώτισε σοφά ο Παυλόπουλος, ουδέτερα και ανέμπνευστα τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη.

Το μαγικό μπακγκράουντ (φωνούλες, κραυγούλες, τριξίματα και άλλα συγκεκριμένα ηχοχρώματα) του Καμαρωτού ας κρατηθεί, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για το «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας» και την «Γκόλφω» του χειμώνα στο Εθνικό. 

 *Σχόλιο επί της άνωθεν κριτικής: 

  

Δεν θ' αντισταθούμε στον πειρασμό: Κρίμα που ο κ. Λευτέρης Βογιατζής, το επιτελείο του και οι ηθοποιοί του δεν εντρύφησαν στην προηγούμενη παιδεία τους στην αισθητική Σεφερλή. Θα εξασφάλιζαν, αν το είχαν κάνει, μια πυκνότερη συχνότητα γέλιου (και χάχανου, αλλά τι πειράζει) του λαϊκού κοινού των, που εύπιστο στις καλή φήμη από τις παραστάσεις της Επιδαύρου κατέκλυσε το Θέατρο του Βύρωνα. Είδαμε ωστόσο και θεατές που έβλεπαν τον "Αμφιτρύωνα" για δεύτερη φορά.   Τι να πεις, σκυθρωποί άνθρωποι σε σκυθρωπό Μολιέρο...

Θάλεια και Μελπομένη υπογράφουν το σχόλιο...