"Τα καλαμπούρια των Ελλήνων και ο Σεφερλής" του Βαγγέλη Μακρή (www.lifo.gr, 22/8/2012) και η "επίμαχη" κριτική του κ.Κ.Γεωργουσόπουλου (στα "ΝΕΑ" 20/8/2012)

..........................................................

www.lifo.gr, 22/8/2012

Τα καλαμπούρια των Ελλήνων και ο Σεφερλής

Η αστείρευτη αγάπη των Ελλήνων για τα καλαμπούρια 

του Βαγγέλη Μακρή

Μισώ τα καλαμπούρια. Κάθε φορά που τα αντιμετωπίζω στην πραγματική ζωή μου γυρίζουν το στομάχι. Δεν είναι χιούμορ. Είναι ένα είδος πειράγματος στα υποτίθεται αδύνατα σημεία του άλλου που μπορεί να είναι από το βάρος του, το ύψος του, τα τικ που έχει, τον τρόπο που μιλάει μέχρι και τις επιλογές που έχει κάνει στην επαγγελματική του ζωή (σ.σ για παράδειγμα «φαρμακοτρίφτης»). Συνήθως αυτοί που τα κάνουν προσπαθούν να ξορκίσουν κάποιο δικό τους κόμπλεξ.

Τα καλαμπούρια είναι ένας εύκολος τρόπος για να μπεις σε μια ομάδα. Η αντίδραση του καινούριου σε ένα καλαμπούρι με σεξουαλικά υπονοούμενα για παράδειγμα είναι ένας εύκολος τρόπος για να σε χαρακτηρίσουν οι παλιοί. Συμμετέχεις και το τραβάς ακόμα περισσότερο; Δικός μας. Μένεις βουβός; Ξενέρωτος. Ενοχλείσαι και τους λες ότι δεν γελάς με αυτά; Πολύ περίεργος αυτός ο τύπος!

Τα καλαμπούρια τα αγαπάμε ως λαός. Η ψηφιακή εποχή σε συνδυασμό με τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις έχει βγάλει αυτή την αγάπη μας στην επιφάνεια. Τα χοντρά αστεία για την Μέρκελ και την Λαγκάρντ με μοναδικό στόχο να τις χτυπήσουν εκεί που νομίζει ο μέσος Έλληνας ότι πονάνε (ηλικία και εξωτερική εμφάνιση) ή τα καλαμπούρια με το Στρος Καν και την καμαριέρα, ένα θέμα που δεν θα θέλαμε να τελειώσει ποτέ όπως φάνηκε από την αντίδραση μας στο twitter είναι δυο τελευταία παραδείγματα.

Αυτά τα καλαμπούρια τα αγκάλιασε η επιθεώρηση δεκαετίες τώρα. Ο λαός τα αγαπάει, ηθοποιοί και σεναριογράφοι του δίνουν αυτό που θέλει. Η επιτυχία του είδους δικαιολογημένη. Δίνεις στο κόσμο αυτό που θέλει και μάλιστα κάνεις και το ίδιο το κοινό «σταρ» με την συμμετοχή του στα καλαμπούρια (Από ερωτήσεις στους ηθοποιούς μέχρι ανέβασμα του κόσμου στη σκηνή). Είναι ένα είδος που είτε το λατρεύεις είτε το βαριέσαι θανάσιμα. Προσωπικά το βαριέμαι θανάσιμα.

Έτσι λοιπόν όταν ο Γεωργουσόπουλος στην κριτική του για το Σεφερλή γράφει « μόνο ηλίθιοι των θεατρικών μας πραγμάτων δεν θα μελετήσουν έστω με κριτήρια της κοινωνιολογίας του θεάματος τη λαϊκή και μικροαστική συρροή κοινού στις παραστάσεις του Δελφιναρίου. Σε εποχή κρίσης οικονομικής η εβδομαδιαία προσέλευση κοινού στο θέατρο αυτό που έχει χωρητικότητα Ηρωδείου φτάνει τους 25.000 θεατές. Και είναι γεμάτο κάθε βράδυ» νομίζω ότι πρέπει να το κάνουν. Όχι μόνο για να γλιτώσουν τον χαρακτηρισμό του ηλίθιου που τους προσάπτει ο κριτικός αν αδιαφορήσουν για το θέμα αλλά γιατί με τη μελέτη τους θα δώσουν μια καλή εξήγηση και σε εμάς που δεν είμαστε των «θεατρικών πραγμάτων».

Μέχρι τότε καλούμαστε όλοι μας να αντιμετωπίσουμε στην καθημερινότητα μας και όλο αυτό που ζούμε ελπίζω όχι με καλαμπούρια εις βάρος των άλλων αλλά με αυτοσαρκασμό.

και η επίμαχη κριτική...:

Οαση λαϊκής πλάκας

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ", 

Δευτέρα 20 Αυγούστου 2012

Εγραψα και πέρυσι πως μόνο ηλίθιοι των θεατρικών μας πραγμάτων δεν θα μελετήσουν έστω με κριτήρια της κοινωνιολογίας του θεάματος τη λαϊκή και μικροαστική συρροή κοινού στις παραστάσεις του Δελφιναρίου. Σε εποχή κρίσης οικονομικής η εβδομαδιαία προσέλευση κοινού στο θέατρο αυτό που έχει χωρητικότητα Ηρωδείου φτάνει τους 25.000 θεατές. Και είναι γεμάτο κάθε βράδυ.

Και είναι προφανές ότι εκτός από ένα επαγγελματικά άψογο μπαλέτο ταλαντούχων χορευτριών (χορογραφίες Αλεξάνδρου Κουζίτσκιν) μονοπωλείται από τον Μάρκο Σεφερλή, που γράφει (σε συνεργασία με τον Στέλιο Παπαδόπουλο) νούμερα, στίχους, σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στα δέκα μεγάλα νούμερα της παράστασης. Διάρκεια τρεισήμισι ωρών (τελειώνει γύρω στις 2 τα ξημερώματα) χωρίς διαρροές. Αντίθετα, μετά την πασαρέλα του φινάλε ο χαρισματικός αυτός ηθοποιός, κομπέρ και μίμος, με το ανεπανάληπτο γκελ με το κοινό (μόνο ο Οικονομίδης, ο Χάρρυ Κλυνν και η Πανοπούλου τα διέθεταν στο παρελθόν), δέχεται παραγγελίες από το κοινό και αυτοσχεδιάζει ή επαναλαμβάνει στιγμές ή ατάκες ή μιμήσεις παλαιών του επιτυχιών, βάθους ακόμη και δέκα ετών! Γιατί διαθέτει ένα φανατικό κοινό από το οποίο αντλεί υλικό και του προσφέρει ως αντιδάνειο το χιούμορ του (της ταβέρνας, της παρέας, της συντεχνίας, της πυράς, του λεωφορείου, του στρατού κ.τ.λ.) μέσα στα στερεότυπα της συντεχνίας των μίμων, Ελλήνων και ξένων.

Ε, λοιπόν, για να γίνω άλλη μια φορά ερεθιστικός στον εσμό των μεταμοντέρνων της σάχλας, δεν βρίσκω να είναι ο Σεφερλής ως κειμενογράφος κατώτερος από τον Λάκη Μιχαηλίδη, τον πρόσφατα νεκρό Λαζαρίδη, τον Ναπολέοντα Ελευθερίου, τον Βασιλειάδη κ.ά. ούτε ως ειδικός ηθοποιός από τον Μαυρέα, τον Εξαρχάκο, τον Μηλιάδη, τον Παράβα σε ανάλογες επιλογές της επιθεωρησιακής κωδικής τυποποίησης.

Δεν υπάρχει τίποτε από τη συνταγή της μεγάλης παράδοσης του είδους που να μην το ακολουθεί χωρίς να το μιμείται (μεταμορφώσεις, παρένδυση, τραγούδι, χορός, μίμηση ειδώλων κ.τ.λ.).

Στην επιθεώρηση που είδα στο Δελφινάριο υποδύεται με έξοχη σατιρική ευστοχία τη Μέρκελ, τη Βίκυ Σταμάτη, τον Μπάτμαν, το άγαλμα του Κολοκοτρώνη, ηρωίδες των δακρύβρεχτων τουρκικών σίριαλ, σατιρίζει τα ριάλιτι σόου της τηλεόρασης με τις «οικογενειακές ιστορίες» και στις παρλάτες του είναι μια αέναη πηγή αυτοσχεδιαστικού οίστρου αφού επικοινωνεί με το κοινό και απαντά ακαριαία στις ατάκες του. Αν υπάρχει κάτι προηγούμενο στον τόπο μας, είναι η χρυσή περίοδος του Χάρρυ Κλυνν που έφερνε στην Ελλάδα το αμερικανικό καμπαρέ του Λένι του Βρωμόστομου!

Τα κείμενα έχουν ευφορία και έναν καταιγισμό με λαϊκού χιούμορ ατάκες, απροσδόκητα, ανατροπές και υπονοούμενα σεξουαλικά, από αυτά που ο καθένας μέσος Ελληνας ακούει και λέει στα γλέντια, στα γήπεδα και σε διαδηλώσεις «Αγανακτισμένων».

Εικόνα σου είμαι, κοινωνία, και σου μοιάζω.

Δίπλα στον αεικίνητο αυτόν κληρονόμο του αλεξανδρινού παντόμιμου οργιάζουν σε ποικίλες μεταμορφώσεις ο Καπετάνιος, ο Τασίου, η Ζαχαριάδου, ο Κρητικός, η Μεταξά, η Αλεξούλη και ο νεαρός Σωτήρης Σεφερλής. Τα σκηνικά της Βολίδη βολικά, ευέλικτα και μέσα στην εικαστική παράδοση του θεάματος με σπονδύλους. Τα κοστούμια της Σύλιας Δεμίρη μια πανδαισία φουτουριστικής ενδυματολογίας.

Μην ξανακούσω πως η Επίδαυρος κατάντησε Δελφινάριο. Δεν είδα τα φετινά Επιδαύρια και δεν γνωρίζω τι έγινε. Μακάρι οι αριστοφανικές μπαλαφάρες που είδα κατά καιρούς και στην Επίδαυρο και αλλού τα τελευταία χρόνια να είχαν τόσο σεβασμό στον Αριστοφάνη με τη συνέπεια και τη σοβαρότητα που σέβεται τα κείμενα και την παράδοση ο Σεφερλής.